Сайтимизда физика-математика фанлари доктори, профессор Муҳайё Расулова билан видеосуҳбат эълон қилинган эди (https://uza.uz/posts/681126). Унда бугунги кунда Ядро физикаси институтида иш фаолиятини олиб бораётган олиманинг илмий изланишлари хусусида сўз юритилади.

Расулованинг илмий ишлари математик статистик физиканинг ўзаро таъсирлашувчи кўп заррали квант тизимлар эволюциясини ифодаловчи Боголюбов квант кинетик тенгламалар занжирининг ечимини топишга бағишланган.

Кўп йиллик илмий изланишлари натижасида олима дунёда биринчи марта кўп заррали квант тизимлар назарияси асосида ахборотнинг хавфсизлигини тўлиқ таъминловчи криптографик тизимни яратди ва у экспериментал тасдиқланди. Бу натижалар қатор илмий ишларда ривожлантирилди.

Суҳбат жараёнида олима бугун ўз олдига Ўзбекистонда квант тизимлар назариётчиларини тайёрлашни мақсад қилгани ва ўзи яратган назарияни амалиётга татбиқ қилувчи ахборот коммуникация соҳасида кучли билимга эга бўлган муҳандислар билан ишлаш нияти борлигини билдирганди.

ЎзА сайтида эълон қилинган ушбу суҳбатдан сўнг 21 ёшли талаба Абдулазиз Орифжонов Ядро физикаси институтига боради ва олима билан учрашади.

Муҳайё опа ўз назариясини амалиётга татбиқ этишни истаган кўплаб муҳандислар билан ишлаб кўрган. Аммо уларнинг уринишлари муваффақиятсиз чиққан. Бу сафар ҳам Расулова таваккал қилиб, талаба йигитга имкон беради. Икки кундан сўнг Абдулазиз олиманинг ёнига кутилган натижа билан келади. Опа ўз назариясини мана шу талаба йигит уддалаганидан жуда хурсанд.

Ахборот соҳасида яратилган ушбу муҳим янгиликни синов сифатида физик олимлар ҳамда ОАВ вакилларига етказиш мақсадида Ядро физикаси институтида семинар ташкил этилди.

Семинарда дастлаб Муҳайё Расулова кўп заррали квант тизимлар назарияси асосида ахборотнинг хавфсизлигини тўлиқ таъминловчи криптографик тизим ҳақида батафсил маълумот берди.

Орифжонов М.Расулованинг назарий натижалари тўғрилигини исботловчи тажрибани муваффақиятли намойиш этди.

<iframe width="650" height="420" src="https://www.youtube.com/embed/ujNRnqcVLhs" title="O‘zbekistonda axborot xavfsizligi sohasida muhim yangilik yaratildi" frameborder="0" allow="accelerometer; autoplay; clipboard-write; encrypted-media; gyroscope; picture-in-picture; web-share" referrerpolicy="strict-origin-when-cross-origin" allowfullscreen></iframe>

Нигора Раҳмонова, Нишонбой Абдувоитов (видео), Улуғбек Тўхтаев (монтаж), ЎзА