Юртимизда аҳоли орасида соғлом турмуш тарзини йўлга қўйиш, хусусан, умумий ўрта, ўрта махсус, профессионал таълим муассасаларида ўқувчиларнинг хавфсиз ва соғлом овқатланишини ташкил этиш бўйича кенг кўламли ислоҳотлар амалга ошириб келинмоқда.

Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2020 йил 10 ноябрдаги «Аҳолининг соғлом овқатланишини таъминлаш бўйича қўшимча чора-тадбирлар тўғрисида»ги ҳамда 2021 йил 25 майдаги «Соғлиқни сақлаш соҳасини комплекс ривожлантиришга доир қўшимча чора-тадбирлар тўғрисида»ги қарорларига мувофиқ умумий ўрта, ўрта махсус, профессионал таълим муассасаларида ўқувчиларнинг хавфсиз ва соғлом овқатланишини ташкил этиш, юқумли ва юқумли бўлмаган касалликлар профилактикаси ҳамда овқатдан заҳарланишларнинг олдини олиш чоралари белгиланган.

Қарорда таълим муассасаларида овқатланишни ташкил этиш ҳамда овқатланиш хоналарининг жойлашиши, режалаштирилишга оид санитария-эпидемиологик талаблар билан бирга тўғри овқатланишни ташкил этиш ва намунавий таомномани тузиш каби кўплаб муҳим талаблар келтирилган. Шу ўринда савол туғилади: умумтаълим муассасаларида тайёрланиши ва сотилишига рухсат этилмайдиган озиқ-овқат маҳсулотлари ва таомлари нималардан иборат?  

Санитария-эпидемиологик осойишталик ва жамоат саломатлиги қўмитаси раиси ўринбосари Нурмат Атабеков:  

– «Умумий ўрта, ўрта махсус, профессионал таълим муассасаларида ўқувчилар овқатланишини ташкил этишнинг санитария қоидалари, нормалари ва гигиена нормативлари»га кўра, қуйидагилар мактаб ошхоналарида тайёрланиши ва сотилиши мумкин эмас:  

• Гўшт қўшилган, майонез, кетчуп ва орасига сабзавотлар солинган нон маҳсулотлари (гамбургер, чизбургер ва хот-доглар);  

• Сунъий таъм, ҳид берувчи моддалар, бўёқлар, ароматизаторлар қўшилган қандолат маҳсулотлари;  

• Сунъий консервантлари бўлган «кириешки», «хрустяшки» ва чипслар, қурт, писта, донали уй шароитида тайёрланган шимиладиган ширинликлар;  

• Рангли ва рангсиз газланган ичимликлар;  

• Ветеринария назоратидан ўтмаган гўшт, балиқ, паррандалар; жигар, тил ва юракдан ташқари барча калла-почалар;  

• Ташқи қавати тоза бўлмаган, синган, зарур талабларга жавоб бермайдиган тухумлар;  

• Банкаларнинг герметиклиги бузилган, бомбажли, занглаган, шакли ўзгарган, ёрлиғи бўлмаган ва ишлаб чиқариш вақти ҳамда яроқлилик муддати белгиланмаган, айниқса, уй шароитида тайёрланган ҳар-хил турдаги консервалар;  

• Турли аралашмалар ёки омбордаги зараркунандалар билан зарарланган ёрма, ун, қуритилган мевалар ва бошқа маҳсулотлар;  

• Кремли қандолат маҳсулотлари (торт ва пишириқлар);  

• Холодес, парранда ва туёқли ҳайвонлар оёғидан тайёрланган ҳамда калла гўшти рулетлари, ўпка-жигарли ва қондан қилинган колбасалар;  

• Пастеризация қилинмаган (флягадаги) творог, термик ишлов берилмаган, идишда сақланган творог ва қаймоқ, қўлбола қатиқ, эпизоотик нохуш хўжаликлардан олинган, шунингдек дастлабки ишлов берилмаган ва пастеризация қилинмаган сут ва сут маҳсулотлари, қимиз ва таркибида этанол бўлган (0,5 фоиздан ортиқ) бошқа ачитилган сутли маҳсулотлар;  

• Қўзиқоринлар ва улардан тайёрланган маҳсулотлар;  

• Квас;  

• Хом дудланган гўштли гастрономик маҳсулотлар ва колбасалар, шу жумладан, қайнатилган колбаса;  

• Сирка, хантал, хрен(ерқалампир), ўткир қалампир (қизил, қора) ва бошқа ўткир зираворлар;  

• Ўткир таъмли соуслар, кетчуплар, майонез, консервалар, маринадланган сабзавот ва мевалар;  

• Табиий кофе, тетиклантирувчи ва қувватни оширувчи энергетик ва алкоголь ичимликлар;    

• Пазандалик мойлари, чўчқа ёғи, маргарин ва бошқа гидроген ёғлар;  

• Данакли меваларнинг мағзи, сақич, мева ва резаворлилардан тайёрланган яхна ичимликлар ва морслар (термик ишловсиз);  

• Окрошка ва совуқ шўрвалар, ёғда қовурилган тухум, паштет, гўшт ва творогли қуймоқлар.  

• Тез тайёрланадиган қуруқ озиқ-овқат концентратлари асосидаги биринчи ва иккинчи таомлар мактаб ошхоналарида бўлиши тақиқланади.  

 

А.РУСТАМОВ, ЎзА