Халқаро астрономлар жамоаси томонидан олиб борилган янги кузатувлар натижасида Ердан тахминан 3 миллиард ёруғлик йили узоқликда жойлашган ва миллиардлаб йиллар давомида деярли ўзгаришсиз қолган ноёб галактика кашф этилди. Бу ҳақда CNN ахборот агентлиги хабар берди.

Олимлар ушбу галактикани “тош қотган” деб атамоқда. Сабаби, у бошқа галактикалардаги каби янги юлдузлар ҳосил қилмайди, газ ва чанг миқдори ниҳоятда кам бўлиб, юлдузлараро фаолият деярли йўқ. У ўзининг дастлабки ҳолатида “музлаган” ва ўша ҳолатда сақланиб қолган. Галактикалар одатда миллиардлаб йиллар давомида ўзгаради – янги юлдузлар туғилади, суперновалар портлайди, галактикалар бир-бири билан тўқнашади. Аммо бу галактика бундан мустасно.

Тадқиқотлар NASA ва Европа Космик агентлиги (ESA) томонидан қўллаб-қувватланган бўлиб, Жамес Wебб космик телескопи ва бошқа илғор қурилмалар орқали амалга оширилди. Галактика инфрақизил спектрда таҳлил қилинди ва натижада унинг таркиби, ҳарорати ҳамда юлдузларининг ёши ҳақида муҳим маълумотлар олинди.Олимларнинг ҳисоб-китобига кўра, бу галактика сўнгги 10 миллиард йил ичида деярли ҳеч қандай йирик ўзгаришларга учрамаган. Бундай галактикалар жуда кам учрайди, чунки улар одатда бошқа галактикалар билан тўқнашади ёки ички фаоллик туфайли ўзгаради.

Нега бу кашфиёт муҳим?

Бу каби “музлаган” галактикалар коинот тарихини ўрганишда жуда муҳим манба ҳисобланади. Улар орқали олимлар илк галактикалар қандай шаклланганини, улар қандай қилиб ривожланишдан тўхтаганини ва коинотдаги умумий динамик жараёнлар ҳақида чуқурроқ тушунча олишлари мумкин. Астрофизиклар бу галактикани “космик музей” деб аташмоқда, чунки у гўё ўтмишдаги галактикалар қандай бўлганини ҳозирги замонга етказиб бергандек.

<iframe width="650" height="420" src="https://www.youtube.com/embed/D1wbONPfCzc" title="3 milliard yorug‘lik yili uzoqlikda “tosh qotgan” galaktika kashf qilindi" frameborder="0" allow="accelerometer; autoplay; clipboard-write; encrypted-media; gyroscope; picture-in-picture; web-share" referrerpolicy="strict-origin-when-cross-origin" allowfullscreen></iframe>

Мадинабону Насриева, Анвархўжа Аҳмедов, ЎзА