1 ва 2 июль кунлари Қорақалпоғистонда содир этилган тартибсизликларда жароҳатланган ва айни пайтда Ўзбекистон Республикаси Мудофаа вазирлиги Марказий ҳарбий клиник госпиталида даволанаётган ҳарбийлар билан суҳбатлашдик.

– Ўзбекистон Республикаси Мудофаа вазирлиги Марказий ҳарбий клиник госпиталига 3-4 июль кунлари Нукус шаҳридан турли тан жароҳати олган 20 дан зиёд ҳарбий хизматчилар олиб келинди, – дейди травматология бўлими катта ординатори, тиббиёт хизмати подполковниги Нодиржон Холдоров. – Бу ерда уларга керакли жарроҳлик амалиётлари ўтказилди ва муолажаларни олишяпти. Ҳозирда аҳволлари яхши ҳолатда. Худо хоҳласа, уларни даволаб, соғлом қилиб сафга қайтарамиз. Ўйлайманки, йигитларимиз тез кунларда бемалол ўз хизматларини давом эттирадилар.

Сержант Музаффар Эшчанов Мудофаа вазирлиги Шимоли-ғарбий ҳарбий округи Хоразм вилояти Урганч шаҳридаги ҳарбий қисмда хизмат қилади.

– Нукус ҳарбий гарнизонига у ерда бўлаётган оммавий тартиббузарликнинг олдини олиш учун бордик. У ерга боргач, қўмондонимизга борганимиз ҳақида билдирув бериб, блок-постларга тарқалдик ва ўз хизмат мажбуриятларимизни бажаришга киришдик. Бизларга топширилган вазифа оммавий тартиббузарликнинг олдини олиш ва намойишчиларни тарқатишдан иборат эди, – дейди Музаффар Эшчанов. – 2 июль куни соат 17.00 ларда ҳарбий қисмга қайтиш тўғрисида буйруқ келди. Шахсий таркиб билан бизга бириктирилган зирҳли техникага чиқиб, ҳарбий қисм томон ҳаракатланаётган пайтимизда олдимиздан 300-400 кишидан иборат намойишчилар чиқди. Уларга зарар етказмаслик учун техникани тўхтатдик. Бу воқеа тўғрисида алоқа воситаси орқали бошлиқларга хабар юбордик. Тартиббузарлар бизга қарши ҳар хил темир бўлаклари, тошлар, шиша ичига бензин, солярка тўлдирилган нарсаларни ота бошлади. Кейин биз бошлиқларимиздан огоҳлантирувчи ўқ узишга рухсат сўрадик ва тепага қарата ўқ уздик. Лекин намойишчилар шунга қарамай, ҳар хил нарсаларни отиб, тепага чиқиб зирҳли техника люкини бузиб очдилар. Кейин бизларни чиқара бошлашди. Шу пайтда мен люкни қўлим билан тортиб ўтирган эдим. Люкни очиши билан бошимга темир бўлаги билан уришди. Бошимдан жароҳат олдим.

Улар ҳар биримизни алоҳида ҳар хил жойга олиб бориб урдилар. Улар орасида 3-4 та бошлиқлари бор эди. Чунки тартиббузарлар уларнинг буйруғи билан айтганини қилаяпти. Улар ичиб олиб, бошлиқларининг буйруғи асосида ҳаракат қилишаётгани кўриниб турарди. Бизни зирҳли техникадан чиқариб ўртага ўтқазиб қўйиб: “бизни тинч қўйинглар, Қорақалпоғистондан чиқиб кетинглар”, деб талаб қилишди.

Ҳарбий қисмдан келган қутқарувчи гуруҳ бизларни қутқариб олди. Бизни Шимоли-ғарбий ҳарбий округ госпиталига олиб бориб, биринчи тез тиббий ёрдам кўрсатишди. Кейин Тошкент ҳарбий госпиталига юборишди.

Зирҳли ҳарбий техникада тўхтамасдан юриб кетсак бўларди, лекин аҳолига зарар етказмаслик учун ундай қилмадик. Ваҳоланки, бу техника бутун бошли бинони бузиб ўта олади. Бундан ташқари, бизга аҳолига зарар етказмаслик ҳақида буйруқ берилган эди.

Мен қарийб ўн йил Нукус ҳарбий гарнизонида ишладим, лекин шу пайтгача ҳеч қандай низо, ғаразгўй ишлар бўлганини билмайман. Қандай қилиб шунча йил аҳил, иноқ, дўст бўлиб яшаб келаётган ака-укаларимиз шундай ғаразли ишларга қўл урганига жуда ҳайрон бўлдик.

Намойиш қатнашчилари асосан 18-28 ёшлар орасидаги ёш йигитлардан иборат эди. Бошлиқлари эса ёши анча каттароқ кишилар эди. Уларнинг қуроллари йўқ эди, фақат қўлларига нима тушса (тош, темир, ёғоч...) шуни кўтариб олишган. Ҳаммалари спиртли ичимлик ичиб олгани сезилиб турарди. Мен ҳатто шерикларимниям кўра олмадим, чунки бир ўзимни 10-15 киши ўраб олиб калтаклашди. Ҳарбий техникамиз эса жойида қолди ва ҳарбий ёрдамчилар томонидан ҳарбий қисмга олиб кетилди.

Бу воқеалардан шу нарса кўриниб турибдики, намойишга олдиндан тажрибали кимсалар томонидан тайёргарлик кўрилган.

Кичик сержант Наримонжон Абдурашидов Мудофаа вазирлиги Шимоли-ғарбий ҳарбий округининг Нукус шаҳридаги 21-блок ҳарбий қисмида сессия командири, телеводитель лавозимида хизмат қилади.

– 2 июль куни соат 12 ларда блок-постлардаги хизмат чиларга тушлик овқат олиб бораётган эдим, – дейди Наримонжон Абдурашидов. – Ҳарбий қисмдан КАМАЗ русумли давлат автотранспортида катта йўлга чиқдим. Тушликни 2-блок-постга олиб боришим керак эди. Йўлда кетаётсам, ўнг томондан 6 та машина келаётган экан. Улардан 4 таси ўтиб кетди, 2 таси орқамда, 200 метр нарида қолди. Мен ҳаракатланишда давом этдим. Бир километр юрганимдан кейин орқамдан етиб келиб, икки тарафимдан қисишди. Ҳақоратли сўзлар билан нафсониятимга тегишди. Мен эса уларга бўйсунмай машинани тўхтатмадим. 100-200 метрлар юрганимдан кейин олдимга 2 та машина келди. Мен тўхтамасдан машинани чапга бурсам, у ерда сариқ рангли "Матиз" русумли давлат машинаси (такси) ва машина ойнасидан ёш бола калласини чиқариб турган экан. Уларга зарар ва жароҳат етказмаслик учун машинани пастга ҳайдадим. Кабина ичида қолиб кетдим. Ҳалиги машинадаги одамлар мени "КАМАЗ"дан тортиб тушириб, 2-3 марта тепишди, уришди. Машина кабинасини роса титкилашди, лекин ҳеч нарса топа олишмади. Улар мени калтаклаётганда "КАМАЗ"им жарликка қулаётган, буни тинч аҳоли кўриб турган экан. Улар югуриб ёрдамга келаётганда мени калтаклаётган шахслар қочиб кетди. Маҳаллий аҳоли катта йўлга чиқиб, ҳарбий қисмимиздан одам чақиртиришди. Мени шу ердаги ҳарбий госпиталга олиб боришди. Оёғим ишламай қолди ва умуртқам синган экан. Шундай аҳволда қолганимда менга тинч аҳоли ёрдам кўрсатиб, ўзимизникиларни чақириб берди. Уларга катта раҳмат айтаман. Ҳозир аҳволим анча яхши.

Мен 2017 йилдан бери Нукусда хизмат қиламан. Яқинда уйланганман. Шу пайтгача маҳаллий аҳоли билан ҳеч қандай зиддият бўлмаган. Қўшнилар аёлимдан хабар олиб, ёрдам бериб туришади, Аҳил, иноқ бўлиб, байрамларда бир-биримизникига борди-келди қилиб яшардик.

Кўриниб турибдики, оддий тинч аҳолининг қўлидан бундай ишлар келмайди. Уларни етакчилар бошқарган ва олдиндан тайёргарлик кўришган.

– Қорақалпоғистон воқеаларининг иккинчи куни Нукусга келдик, – деди Миллий гвардия ходими, капитан Аббос Намозов. – Оммавий тартибсизликларни бартараф этиш учун воқеа жойига бордик. Баллонларни ёқиб, йўлларни ёпиб қўйишган экан. Одамлар бизни кўриб тарқаб кетди, кетгани кетди, қочмаганлари сўкиниб, тошлар отиб, куракда турмайдиган сўзлар билан бизни ҳақорат қилишди. “Кет бу ердан, келгиндилар, умуман аралашмаларинг, деб шаънимизга тегадиган сўзлар билан ҳақоратлашди.

Кейин катта йўлгача бордик, у ерда 500 га яқин одам бор эди. Бизни кўриб ҳаммалари йўлни бўшатди. Бизлар баллон ёқилган жойга бориб, йўлни очмоқчи бўлдик. Лекин улар бизга тош отиб қўйишмади. Кейин орқага, ўзимизнинг блок-постга бордик. У ерда ўзимизникилар, Мудофаа вазирлиги, Ички ишлар, Миллий гвардия ходимлари (10-15 та) турган эди. Ўша ерда турганимизда одамлар яна баллонларни олиб келиб ёқа бошлашди, йўлларни ёпишди. Уларни тарқатмоқчи бўлиб борган эдик, икки тарафдан чиқиб, нафратомуз сўзлар айтиб, сўкиниб, тошлар отиб, “кетинглар, сизлар аралашманглар” деб бақир-чақир қилишди. Камчилик бўлсак-да, қўлимиздан келганича уларни қайтардик.

Кейин биз блок-постдан чиқишга мажбур бўлдик. Чунки қишлоқ томондан яна 2 мингга яқин намойишчи келяпти, деб эшитдик. Техникалар билан шаҳар ичкарисига кираётган эдик, ўртада қолиб кетдик. Чунки бир ярим-икки мингга яқин одам ўраб олди бизни.

Кетадиган йўлимизда икки томондан қисиб келган ва бир томонга чиқиб кетадиган йўл бор эди. Шу йўлни тош ва ғиштлар билан тўсиб қўйишган экан. Шу йўлдан ўтганлар ўтиб кетди, мен нимагадир қоқилдимми, йиқилиб тушдим. Энди ўзимга келаман дегандим, бирданига тортиб кетиб уришди.

Олдин ечинтириб олишди, кейин тош билан ҳам, таёқ билан ҳам ура бошлашди. Катта тош билан бошимга урган вақтида бир ўзимдан кетиб, бир ўзимга келсам, ҳалиям уриб ётган экан.

Ҳаммалари спиртли ичимлик ичиб олган эди. Буни ҳидидан ва ўзларини тутишидан билдим.

Биз қуролсиз эдик. Ўзимизни ҳимоя қиладиган оддий қалқон ва дубинка билан қуролланган эдик. Бошимизда каска бор эди.

<iframe width="650" height="420" src="https://www.youtube.com/embed/9ZFoMQLcFEg" title="Нукусда яраланган ҳарбий:Маҳаллий аҳоли мени қутқариб қолди" frameborder="0" allow="accelerometer; autoplay; clipboard-write; encrypted-media; gyroscope; picture-in-picture" allowfullscreen></iframe>

Миллий гвардия ходимлари, йигитлар мени қутқариб, тиббий ёрдам кўрсатишга олиб боришди.

Ҳозир аҳволим анча яхши.

– 1 июль куни Нукус шаҳрига келдик. Иккинчи куни соат 15.00 ларда Нукус шаҳрида тартиббузарларни тарқатиш учун бордик, – деди шахсини сир сақлашни илтимос қилган ҳарбий хизматчи. Бориб уларни анча қайтардик, тарқатдик. Улар нима қилаётганликларини ўзлари билмаяпти, тушунмаяпти. Уларни етакчилар бошқараётган эди. Етакчилари тиббий ниқоб, кўзойнак тақиб олган, капишонкали кийим кийиб олган. Улар оддий халқни бошқаряпти.

Биринчи марта уларни тарқатдик, кейин улар бизда қурол йўқлиги ва уларни отмаслигимизни билиб яна келаверишди. Буни уларга етакчилар тушунтирган, қуролимиз, отишга ўқимиз йўқлигини. Бизда фақат оддий дубинка бор эди. Кейин улар ҳақиқатдан биз отмаётганлигимизни кўриб кўпайиб кетишди, олдимизга келаверишди. Кўприкка яқинлашиб қолган эдик. Бир тарафда мингдан ортиқ, иккинчи тарафда икки мингга яқин намойишчи қўлларида тош билан келаверди. Биз ўртада қолдик.

Кўпайиб кетишди, кейин уйлар ораларидан ҳам тартиббузарлар чиқди-да, шу орада ов қуроли билан сон қисмининг орқасидан оёғимга отишди.

Биз тинчлик учун келганмиз десак ҳам, ҳайдашди. Бунчалар кўпайиб кетишини билмагандик, шунга 80-90 киши билан боргандик.

Намойишчиларнинг ҳаммаси спиртли ичимлик ичиб олишган эди. Нима қилаётганини билмасди ва тушунмасди. Уларни бошқараётган кишилар ўрта-ўртада туриб олган эди.

– Қорақалпоғистон Республикаси Нукус шаҳри Миллий гвардия қўриқлаш бўлимида ишлайман, – дейди Азим Жумамуротов. – Тартиббузарликларда қатнашаётган кишилар билан суҳбатлашдик, уларни тарқатишга, тинчлантиришга ҳаракат қилдик. Шунда бизларга прокуратура ҳудуди томондан ҳужум бўлди, уни қайтардик. Бу оддий халқнинг иши эмас эди-да. Уюштирилганлиги шундай кўриниб турарди. Шу пайтгача ҳеч қандай ички зиддият, бундай намойишлар, жанжаллар бўлмаган эди. Қорақалпоқ халқи бир тану, бир жон бўлиб яшарди.

Намойишчилар Миллий гвардия ходимларига, ҳаммамизга тош отишди. Оёғимдан яраландим. Жароҳат олганимдан кейин мени ўзимизни йигитлар шифохонага олиб боришди.

Хоҳлайманки, ҳеч қачон бундай воқеалар қайтарилмасин! Юртимиз доимо тинч бўлсин!

З.ЖОНИБЕКОВ, Н.АБДУВОИТОВ (видео), ЎзА