Давлат Маматқулов Ўзбекистон Республикаси Жамоат хавфсизлиги университети доценти.
- Инсон тафаккурини ошириш, маънавият-маърифат, миллий ғоя ва мафкура борасида юртимиз олимлари томонидан бугун катта кўламдаги илмий изланишлари олиб борилмоқда. Ҳозиргача халқимиз тарихий тараққиётида мафкура билан боғлиқ қандай илмий муаммолар мавжуд? Бугунги кунда хорижий давлатларда мафкура масаласида қандай йўналишларда илмий тадқиқотлар олиб борилмоқда?
- Халқимиз тарихини қайнар булоққа ўхшатса бўлади. Баъзи бир халқлар бор бошқа давлатларнинг тарихини меники дейди. Бизни халқмизда хали ўрганилмаган мерос қанча. Ўрганилмаган иқтисодий-сиёсий, тарихий таълим-тарбия билан боғлиқ ғоялар қанча. Айнан, ғоя ва мафкура борасидаги меросга келадиган бўлсак, халқимиз бошидан ўтказган 3 минг йиллик тараққиёт давомида бу масалада ўз ечимини кутаётган муаммолар ҳам мавжуд. Масалан, илк халқмизнинг мафкуравий қарашлари қандай бўлгани, қолаверса дастлабки мафкуравий алмашинув “трансформация” дейилади фанда бу воқелар қачон пайдо бўлган ва қандай сабабларда пайдо бўлган. Шу ва бошқа масалалар жуда кўп.
Ҳаётимизда ғоя кўп эшитиладиган тушунчалардан бирига айланди, Сизнингча, ғоя деганда ўзи нимани тушунишимиз зарур? Шу ўринда мафкура тушунчасига ҳам аниқлик киритиб кетсангиз?
- Бугунги суҳбатимизда бу иккала сўз кўп ишлатилади. Демак, ғояни соф илмий объект сифатида ўрганадиган бўлсак, бу жараён узоқ минг йилликларга бориб тақалади. Илк ғоя билан шуғулланган шахсларни бевосита айтиб ўтамиз. Қадимги Юнон файласуфлари, милоддан аввал 5 асрда яшаб ўтган Платон, Аристотель, қолаверса ўзимизнинг мутафаккир аждодларимиздан Фаробий каби жуда кўплаб олимларнинг асарларида ғоя ҳақида тадқиқотлар, фикрлар келтирилган.
Батафсил видеода:
<iframe width="640" height="420" src="https://www.youtube.com/embed/vKkEwg9BWwo" title="milliy g'oya va mafkura" frameborder="0" allow="accelerometer; autoplay; clipboard-write; encrypted-media; gyroscope; picture-in-picture; web-share" allowfullscreen></iframe>Санжар Тошпўлатов,
Дониёр Якубов (видео), ЎзА