Марказий банк бошқарув йиғилиши бўлиб ўтди. Йиғилиш якунлари юзасидан Бошқарув раиси иштирокида матбуот анжумани ўтказилди. Матбуот анжуманида Марказий банк бошқаруви асосий ставкани йиллик 15 фоиз даражасида сақлаб қолиш тўғрисида қарор қабул қилингани қайд этилди.

Шунингдек, анжуманда қайд этилишича, иқтисодиётда ялпи талабга ички ва ташқи омилларнинг рағбатлантирувчи таъсири сақланиб қолмоқда. Ташқи инфляция ва иқтисодиётдаги даромадларнинг ўсиши базавий инфляциянинг cўнгги ойларда юқори шаклланишига сабаб бўлган.

– Асосий ставканинг жорий даражаси иқтисодиётда нисбатан қатъий пул-кредит шароитларини сақлаб қолиш учун етарли, деб баҳоланмоқда, – дейди Ўзбекистон Республикаси Марказий банки раиси Мамаризо Нурмуратов. – Иқтисодий вазиятнинг ривожланиб бориши ва фискал сиёсат хусусиятидан келиб чиқиб, келгуси чоракларда талаб ва таклифни мувозанатлаштириш учун қўшимча чоралар кўриш зарурати юзага келиши мумкин. Сўнгги чоракларда барқарор юқори иқтисодий ўсиш динамикаси кузатилмоқда. Марказлашган инвестицияларнинг мувозанатлашуви шароитида ялпи истеъмолнинг ўсиши талабни шакллантирувчи асосий омиллардан бўлди. 2022 йил якуни бўйича ЯИМ ўсиши Марказий банкнинг октябрь ойидаги прогнозларига мос бўлиб, 5,7 фоизни ташкил этди.

[gallery-10389]

Жорий йилда фискал рағбатлантиришларнинг нисбатан мувозанатлашуви кутилиётган бўлса-да, ўтган 3 йилда кузатилган юқори фискал дефицитнинг ялпи талабни қўллаб-қувватловчи таъсирлари сақланиб қолмоқда. Меҳнат бозоридаги барқарорликнинг сақланиб қолиши, меҳнат ҳақи ва трансчегаравий пул ўтказмаларининг юқори ҳажмлари узоқ муддат фойдаланиладиган товарлар ва кўчмас мулкларга бўлган талабни ўсишига ва, ўз навбатида, ушбу бозорларда нархларнинг ошишига олиб келмоқда.

Умуман олганда, жорий ва келгуси чоракларда иқтисодиётда ижобий тенденцияларнинг шаклланиши таклиф омилларини мувозанатлашишига боғлиқ бўлади. Аномал об-ҳаво шароитлари туфайли таклиф билан боғлиқ қисқа муддатли хатарлар юзага келиши айрим турдаги маҳсулотлар ишлаб чиқариш ва етказиб бериш ҳажмларига таъсир кўрсатади.

2022 йилда истеъмол товарлари нархларининг барча гуруҳларида кенг қамровли ўсиш кузатилди ва бу умумий йиллик инфляция даражасининг 12,3 фоизгача тезлашишида ўз аксини топди. Сўнгги ярим йилликда базавий инфляцияда ҳам барқарор ўсиш тенденцияси кузатилди ва йиллик 13,8 фоизга етди. Бу ишлаб чиқарувчилар нархлари индексининг нисбатан юқори динамикаси билан бирга келгусида инфляцион босимларнинг янада ортиши эҳтимоли бўйича сигнал бермоқда. Охирги уч ойдаги инфляцион кутилмалардаги ўсиш динамикаси келгусида инфляцион хатарлар юзага келиши эҳтимолларини оширган.

Жаҳон иқтисодиётининг ўзгаришларга мослашуви ҳамда марказий банклар томонидан пул-кредит сиёсатини қатъийлаштириш бўйича кўрилаётган чоралар, глобал инфляцион жараёнларнинг янада кучсизланиши ва асосий озиқ-овқат маҳсулотлари биржа нархларининг нисбатан пасайиши бўйича эҳтимолликни оширмоқда. Ушбу омиллар валюта курсининг нисбатан барқарор динамикаси билан биргаликда инфляцион жараёнларга пасайтирувчи таъсир кўрсатиши кутилмоқда.

Йилнинг иккинчи ярмидан бошлаб миллий валютадаги кредитлар ҳажмининг ортиши ҳисобига иқтисодиётга кредит қўйилмаларининг ўсиш суръати бироз тезлашди. Шу билан бирга, кредит портфели таркибида аҳолига ажратилган чакана кредитларнинг юқори суръатларда ўсиш тенденциялари давом этмоқда.

Ижобий реал фоиз ставкалари таъсирида банкларда депозитлар ҳажми, айниқса аҳоли омонатлари юқори суръатларда ўсиб бормоқда. Умуман олганда, ўтган йилнинг иккинчи ярмидан иқтисодиётни молиялаштириш жараёнларида таркибий ўзгаришлар кузатилиб, банклар кўпроқ ички ресурслардан фойдаланган ҳолда фаолият юритишга ўтиши тезлашди. Бу, ўз навбатида, мавжуд молиявий имкониятларни самарали мобилизация қилиниши билан биргаликда иқтисодиётдаги долларлашув даражасини пасайишига хизмат қилди. Бу жараён жорий йилда ҳам давом этилиши кутилмоқда.

Макроиқтисодий ривожланишнинг прогнозларига кўра, I чоракда ЯИМ ўсишининг маълум даражада секинлашиши бўйича эҳтимоллик юқори ва 2023 йил якунида иқтисодиётнинг 4,5-5 фоизга ўсиши ва йиллик инфляциянинг 8,5-9,5 фоиз доирасида шаклланиши прогноз қилинмоқда.

Марказий банк пул-кредит шароитларининг талаб, нархлар ва инфляцион кутилмаларга таъсирини синчковлик билан баҳолашда давом этади. Кўрилаётган чора-тадбирлар талаб ва таклиф мутаносиблигини таъминлаш ҳамда инфляциянинг прогноз коридори доирасида шаклланишига ва 5 фоизлик ўрта муддатли таргетига эришишига қаратилади.

Зарур ҳолларда тегишли вазирлик ва идоралар билан биргаликда инфляциянинг номонетар омилларини камайтириш, таъминот занжирларидаги узилишларни бартараф этиш ва зарурий таклиф ҳажмларини таъминлаш бўйича қўшимча чора-тадбирлар ишлаб чиқилади.

Шаҳноза Маматуропова, ЎзА