O‘zbekistonning ikkilamchi avtomobil bozori tahlil qilindi. Davlat statistika qo‘mitasi ma’lumotlariga ko‘ra, o‘tgan yili yurtimizda avtomobillar soni 14,5 foizga oshgan. Har 100 oilaga o‘rtacha 50 ta avtomobil to‘g‘ri keladi.
UzAvto mahalliy brendning ikkilamchi avtomobil bozorida yetakchi bo‘lib qolmoqda. 2021 yilning iyul-oktyabr oylarida ushbu markadagi avtomobillar bozorning 67,7 foizini egallagan. Ikkinchi o‘rinda VAZ markasi (LADA) bo‘lib, uning ulushi ikkilamchi avtomobil bozorining 15,3 foizini tashkil etdi.
2021 yil 1 yanvar holatiga ko‘ra, O‘zbekistonda jismoniy shaxslarga qarashli transport vositalari soni 2015 yildagi 2 miliion 109 ming 185 tadan 2 ming 955 ming 295 taga yetdi.
Ekspertlar jahon va milliy tendensiyalar O‘zbekistondagi ikkilamchi avtomobil bozoridagi narxlarga qanday ta’sir ko‘rsatganini o‘rganib chiqdi. 20 ming avtotransport vositasi bo‘yicha ma’lumotlar to‘planib, barcha transport vositalari quyidagi parametrlarga ko‘ra bo‘lindi: narx, model, ishlab chiqarilgan yili va boshqalar.
Birlamchi ma’lumotlar bazaning umumiy tuzilishiga ta’sir qilmaydigan qarama-qarshi fikrlardan tozalandi, shundan so‘ng kuzatuvlar soni 10 mingdan ortiq darajada saqlanib qoldi. Bundan tashqari, Iqtisodiy tadqiqotlar va islohotlar markazii ekspertlari 2020-2021 yillarning iyul-oktyabr oylaridagi ikkilamchi bozordagi avtomobillar narxlarining qiyosiy tahlilini o‘tkazdi. 2021 yilni 2020 yil bilan taqqoslaganda, bir yil davomida eskirish faktoriga qaramasdan ba’zi milliy avtomobil modellari narxi biroz ko‘tarildi. Masalan, 2020 yilda 2019 yilda chiqarilgan ikkinchi pozitsiyasidagi Chevrolet Cobalt uchun 9,6 ming dollar taklif qilingan bo‘lsa, 2021 yilda taklif narxi 10,2 ming dollarga yetdi.
Tahlillar shuni ko‘rsatdiki, barcha Chevrolet Cobalt pozitsiyalariga narxlar o‘rtacha 4 foizga, Chevrolet Spark 4 foizga, Chevrolet Lacetti 2 foizga oshgan. Shuningdek, Chevrolet Captiva 5 foizga, Chevrolet Matiz 2 foizga, Chevrolet Damas 2 foizga, Labo 10 foizga arzonlashdi. Rossiyadan import qilingan avtomobillar ham biroz arzonlashdi. Lada Vesta va Lada Largus 2 foizga oshgan.
Tahlilchilarning qayd etishicha, ekonometrik modellashtirish usuliga asoslangan ikkilamchi avtomobil bozorini o‘tgan yilgi o‘rganish natijalariga ko‘ra, avtomobilning bir yil davomida eskirishi uning narxini o‘rtacha 300-400 dollarga kamayishiga olib kelgan. Shu bilan birga, davom etayotgan pandemiya va natijada mikrochiplarning global taqchilligi va global ta’minot zanjirlarining uzilishi tufayli ta’minot egri chizig‘i chap tomonga siljidi.
Baxtishod Hamidov, Baxtiyor Ismailov,
Iqtisodiy tadqiqotlar va islohotlar markazi xodimi.