Ўзбекистон Республикаси Ўсимликлар карантини инспекцияси томонидан жорий йилнинг 28 июнидан 16 июлига қадар “қовун пашшаси” зараркунандаси, зарпечак ва судралувчи какра бегона ўтларига оммавий курашни ташкил этиш мақсадида “Долзарб ўн беш кунлик” эълон қилинди.

Қовун пашшаси зараркунандаси дунёдаги кўпгина мамлакатларда тарқалган бўлиб, у ҳосилдорликни ва маҳсулот сифатини пасайтиради. Қорақалпоғистон Республикаси шароитида полиз экинлари майдонларидан юқори ҳосил олишга ҳам мазкур зараркунанда салбий таъсирини кўрсатмоқда. Шу боис, унинг пайдо бўлиши ва тарқалишининг олдини олиш тадбирларини ўз вақтида кечиктирмасдан амалга ошириш зарур. Зараркунанданинг тарқалиши Оролбӯйи ҳудудларида етиштирилаётган полиз экинларига жиддий зарар етказиб, экспорт ҳажми камайишига сабаб бўлиши мумкин.

Қорақалпоғистон Республикаси Ўсимликлар карантини давлат инспекцияси томонидан шаҳар ва туманларда мазкур “Долзарб ўн беш кунлик” карантин тадбири ўтказилмоқда. Унда асосан, деҳқон-фермерлар иштирокида жойларда семинарлар ташкил этилиб, тарғибот-ташвиқот тадбирлари давомида “қовун пашшаси” зараркунандаси, зарпечак ва судралувчи какра бегона ўтларига қарши курашиш усуллари тушунтирилмоқда.

– Жорий йилнинг 28 июндан 8 июлига қадар шаҳар ва туман инспекторлари томонидан қовун пашшасини аниқлаш мақсадида 413,1 гектар, зарпечак бегона ўтини аниқлаш мақсадида 196,46 гектар, судралувчи какра бегона ўтини аниқлаш мақсадида 71,54 гектар ер майдони карантин назоратидан ўтказилди, – дейди инспекциянинг ички карантин бўлими бошлиғи Улуғбек Жумамуратов. – Шундан Нукус туманида 0,5 гектарда, Тахиатош туманида 0,3 гектарда қовун пашшаси зараркунандаси аниқланди. Унга қарши кимиёвий усулда қарши кураш ишлари олиб борилди ва тарқалишининг олди олинди.

Шунингдек, карантин тадбирлари давомида 0,3 гектар ерда зарпечак ҳамда 0,09 гектарда судралувчи какра бегона ўти аниқланди. Уларга агротехник усулда қарши кураш ишлари амалга оширилди ва тарқалишининг олди олинди.

Қовун пашшаси ривожланишининг биоэкологик хоссаларидан бири зараркунанда қурти мева ичида ривожланади ва озиқланиш орқали зарар беради. Ривожланаётган қуртнинг озиқланиши якунланиши билан у мева қаватини тешиб ташқарига чиқади ва 10-15 дақиқа ичида тупроқнинг устки қисмида, 3-20 сантиметр чуқурликда капалакка айланади. У зарарлаган мева эса яроқсиз ҳолатга келади.

Бу зараркунандага қарши агротехник, кимёвий усулларда кураш олиб борилиши натижасида полиз маҳсулотларида зараркунандалар аниқланмади. Агарда деҳқон-фермерлар ёки томорқа ер эгалари далаларида фитосанитар назорат ўтказилганида қандайдир зараркунандалар аниқланса, “ўсимликлар клиникалари” билан ҳамкорликда тегишли чоралар олиб борилади.

Қовун пашшасига қарши курашишда алмашлаб экиш, тез пишар навларни экиш, зарарланган ўсимликлар ва майда ёш меваларни гуллашдан кейин изоляциялаш, тез пишар навларни экиш, маҳсулотни йиғиштириб олгандан сўнг қолдиқларини йўқ қилиш, зарарланган қовунларни камида 75 сантиметр чуқурликда тупроқ остига кўмиш чоралари кўрилади. Мутахассислар кўрсатмаси билан инсектицидлардан арбофос (фуфанон), пилигрим, энерги, пиринекс каби препаратларни қўллаш тавсия этилади.

Довуд Абибуллаев, ЎзА