Президентимизнинг 2025 йил 19 мартдаги “Кичик ва ўрта бизнеснинг иқтисодиётдаги ўрнини ошириш чора-тадбирлари тўғрисида”ги фармони соҳанинг жадал ривожланиши учун қулай шарт-шароит яратиш, ҳудудларда бизнес муҳитини янада яхшилаш, иқтисодий ўсишга туртки берувчи янги бизнес ташаббусларни амалга оширишга кўмаклашиб, рақобатбардош маҳсулотлар билан янги ташқи бозор сегментларига чиқишни қўллаб-қувватлашга қаратилгани билан аҳамиятли бўлди.
Ҳужжат билан кичик ва ўрта бизнеснинг жорий йил учун устувор иқтисодий кўрсаткичлар тўплами белгилаб берилди. Шунга кўра, кичик ва ўрта бизнеснинг ялпи ички маҳсулотдаги улушини 55 фоизга, саноат ва экспортда 34 фоизга, аҳоли бандлигини таъминлашда 75 фоизга етказиш, камида 600 нафар кичик ва ўрта бизнес субъектларининг йириклашишига кўмаклашиш орқали уларни “чемпион” тадбиркорга айлантириш, ичимлик ва оқова сув, йўл, қурилиш, коммунал хўжалик, утилизация, миграция, маданият ва ижтимоий хизматларда кичик бизнес улушини камида 2 бараварга ошириш, 100 нафардан кўп ишчиси бор тадбиркорлик субъектлари сонини 4 мингга етказиш режалаштирилди. Саноатни жадал ривожлантириш бўйича лойиҳа офисларини ташкил этиш ҳисобига камида 100 та кичик ва ўрта бизнес субъектларида бренд маҳсулотлар ишлаб чиқаришни йўлга қўйиш, кичик бизнес субъектлари иштирокида камида 200 та стартап лойиҳаларни амалга ошириш, узоқ муддатли ижарага берилган 30 минг гектар экин ер майдонида юқори даромадли экинларни етиштириш, 16 та ихтисослашган агрокомпания фаолиятини йўлга қўйиш ҳамда 9 та замонавий агросаноат хўжалигини ташкил этиш белгиланди.
Маълумотларга кўра, ҳозир мамлакатимизнинг Сурхондарё вилоятида 19 минг 775 та кичик бизнес субъекти фаолият юритмоқда. Ўтган йил кичик саноат корхоналарининг ишлаб чиқариш ҳажми 9 триллион 652 миллиард сўмни ташкил этди. Саноат маҳсулотлари экспорти 182,5 миллион долларни ташкил этиб, 2023 йилга нисбатан 152 фоизга етди. Фармонда яратилаётган имкониятлардан фойдаланиш эвазига бу йил ушбу кўрсаткичлар янада ошиб, аҳоли фаровонлиги ва юртимиз тўкинлигини таъминлашга хизмат қилади.
Бунинг учун 2025 йил 1 майдан бошлаб “ўзини ўзи банд қилган шахс – якка тартибдаги тадбиркор – кичик бизнес – ўрта бизнес – йирик корхона” занжири асосида тадбиркорлик субъектларининг йириклашувини рағбатлантириш бўйича янги механизмлар жорий қилинди. Хусусан, ўзини ўзи банд қилган шахслар якка тартибдаги тадбиркор ёки юридик шахс сифатида давлат рўйхатидан ўтказилганда давлат божи ундирилмайдиган бўлди. Ўз фаолиятини тегишинча якка тартибдаги тадбиркор, микрофирма ёки кичик корхона тоифасигача йириклаштирган ўзини ўзи банд қилган шахслар ва тадбиркорлик субъектларига оилавий тадбиркорликни ривожлантириш дастури доирасида 50 миллион сўмгача, кичик бизнесни узлуксиз қўллаб-қувватлаш комплекс дастури доирасида 150 миллион сўмгача гаровсиз кредитлар берилади. Ўз фаолиятини тегишинча ўрта ёки йирик бизнес тоифасигача йириклаштирган тадбиркорлик субъектларига бир йил давомида қўшилган қиймат солиғи суммаси ўрнини қоплаш (қайтариш) етти кун муддатда тезлаштирилган тартибда амалга оширилади.
Фармонда кичик ва ўрта бизнес субъектлари учун соддалашган маъмурий тартиб-таомиллар жорий этилгани ҳам соҳага қаратилаётган эътиборнинг яна бир ифодаси бўлди. Шунингдек, 2028 йил 1 январга қадар кичик ва ўрта бизнес субъектлари зиммасига янги мажбуриятлар юклатилишини назарда тутадиган норматив-ҳуқуқий ҳужжатларни қабул қилишга мораторий эълон қилинди.
Тадбиркорлик субъектларига янги тартибга солиш воситаларини белгилашни ёки амалдагиларини кучайтиришни назарда тутувчи норматив-ҳуқуқий ҳужжатларга нисбатан “ягона санадан янги қоидалар” тамойили қўлланиб, ушбу нормаларнинг кучга кириш санаси 1 январь ёки 1 июль этиб белгиланиши назарда тутилди.
2028 йил 1 январга қадар “Биринчи имконият” тамойили жорий этилиб, унинг доирасида биринчи фаолият йили давомида савдо ва тадбиркорлик соҳаларига оид маъмурий ҳуқуқбузарликни илк бор содир этган кичик тадбиркорлик субъектлари маъмурий жавобгарликдан озод этилиши белгилаб қўйилади.
2025 йил 1 сентябрдан бошлаб қуйидаги мезонларга бир вақтнинг ўзида жавоб берувчи кичик ва ўрта бизнес субъектларининг фаолиятини ихтиёрий равишда тугатишда солиқ текширувини ўтказмаслик жорий қилинади. Жумладан, охирги уч йилда товарларни (хизматларни) реализация қилишдан олинган жами даромади 10 миллиард сўмдан ошмаган;
– бюджет ва кредиторлар олдида қарздорлиги мавжуд бўлмаган ҳамда мунтазам равишда солиқ ҳисоботларини тақдим этаётган;
– “Хавфни таҳлил қилиш” электрон тизимида ҳуқуқбузарлик содир этиш хавфи паст даражада таснифланган бўлса, солиқ текшируви ўтказилмайди.
Мамлакатимизнинг тадбиркорлик йўналишида юз берган бундай янгиликлар кичик ва ўрта бизнеснинг иқтисодиётдаги ўрнини тубдан ошириб, соҳани юксалтиришга, рақобатбардош тайёр маҳсулотлар ишлаб чиқаришга янада қулай муҳит яратади.
Аслиддин Баҳрамов,
Ўзбекистон Республикаси Президенти ҳузуридаги
Тадбиркорлик субъектларининг ҳуқуқлари ва қонуний манфаатларини
ҳимоя қилиш бўйича вакил девонининг Сурхондарё вилоят шўъбаси бош инспектори.
ЎзА