![](https://cdn.uza.uz/2021/08/11/11/45/lLVXpAzZVG01K73NB2VJwm32hqdmBKWQ_normal.jpg)
Ўзбекистон Республикаси Президенти Администрацияси ҳузуридаги Ахборот ва оммавий коммуникациялар агентлиги томонидан оммавий ахборот воситалари вакиллари учун Олмалиқ кон-металлургия комбинати фаолияти билан таништириш мақсадида пресс-тур ташкил этилди.
Дастлаб, ОАВ вакиллари комбинат музейини томоша қилди. Мутахассислар томонидан кончилик тарихи, йиллар давомида турли тармоқларда олиб борилаётган ишлар ва эришилган натижалар ҳақида атрофлича маълумот берилди.
Навбатдаги манзил Комбинат технологик ишлаб чиқариш занжирининг бошланғич нуқтаси бўлган Қалмоққир карьери бўлди. Мазкур объект жуда қулай географик ва иқтисодий шароитга эга Олмалиқ-Aнгрен саноат минтақасида жойлашган.
[gallery-3366]
Мутахассисларнинг таъкидлашича, карьернинг қурилиши 1954 йилда бошланган. 1959 йил 1 июлда эса Қалмоққир конидан илк маротаба маъдан юкланди ва ўша вақтдан бери уни мунтазам равишда белгиланган башорат кўрсаткичлари бажариб келинмоқда.
Ҳозирги вақтда карьернинг узунлиги 4 минг метр, кенглиги 2 минг метр. Унинг энг юқори нуқтаси 925 метр, энг пастки нуқтаси 370 метрни ташкил қилади. 2020 йилда Қалмоққир конидан режалаштирилган 28 миллион 920 минг куб метр тоғ жинслари қазиб олинган бўлса, 2021 йилга келиб ушбу режа кўрсаткичи 30 миллион 392 минг куб метр қилиб белгиланди.
– Ҳудудда 41 та эксковатор, 37 та белаз ишлаяпти, – дейди Қалмоққир кон бошқармаси ишлаб чиқариш техник бўлими бошлиғи Аъзам Асқаров. – Шу пайтгача 1 миллиард 500 миллион тоннага яқин руда қазиб олинган. Ундан мис, олтин, кумуш ва молибден каби турли нодир металлар ажратилади. 2025 йилда 35 миллион тонна, 2028 йилда эса 45 миллион тонна руда қазиб олиш режалаштирилган. Мазкур саъй-ҳаракатлар туфайли келгусида Қалмоққир карьери ва “Ёшлик-1” кони бирлашиб, ягона ва йирик “Олий зиё” конига айланади. Таҳлилларга кўра, ҳудудда ҳали 70 йилдан кўпга етадиган маъданлар захираси мавжуд.
Пресс-тур иштирокчиларининг навбатдаги манзили “Ёшлик-1” кони бўлди. Инвеситицион дастур асосида ўзлаштирилаётган мазкур кондаги амалга оширилаётган ишлар хусусида мутахассислар маълумот берди.
“Ёшлик-1” конини ўзлаштириш” лойиҳасини икки босқичда амалга ошириш белгиланган. I-босқич 2021-2025 йилларда 290 минг тонна мис катоди, 38 тонна олтин ва 203 тонна кумуш, II-босқич эса 2024-2028 йилларда 400 минг тонна мис катоди, 50 тонна олтин ва 270 тонна кумуш металлари ишлаб чиқаришга эришилади.
“Олмалиқ КМК” АЖ минерал ресурслар хомашё базасини кенгайтириш ва захираларни “JORC” кодекси стандартларига мувофиқ қайта баҳолаш ишларини олиб бориш мақсадида Буюк Британиянинг “SRK Consulting” компанияси жалб қилинди. Дастлабки олиб борилган ишлар натижасида, “JORC” кодекси талабларига мувофиқ, бирлашган Қалмоққир ва Ёшлик-1 олтин-мис порфирли конларининг минерал захиралар ҳисоботи (Mineral Resource Estimation – MRE) Давлат захира комиссиясига тақдим қилинди.
Статистик маълумотларга кўра, шу кунда Олмалиқдаги Қалмоққир ва Ёшлик-1 дунёда олтин миқдори бўйича биринчи ўрин, руда таркибидаги олтин бўйича иккинчи ўрин, руда ҳажми бўйича учинчи ўрин ва маъдандаги мис миқдори бўйича олтинчи ўринни эгалламоқда.
Шундан сўнг журналистлар Марказий таъмирлаш механика заводида ҳам бўлиб, ишлаб чиқариш жараёнларини кўздан кечирди. Бу ерда комбинатнинг асосий ишлаб чиқариш бўлимларига тез емирилувчи эҳтиёт қисмлар ва бутловчи буюмлар тайёрлаб берилади. Бу эса технологик занжирнинг узлуксизлигини таъминлайди.
Маҳаллийлаштириш дастурининг бош ижрочиси бўлган мазкур механика заводида ҳам йил сайин импорт маҳсулотлари ўрнини қисқартириш, рақобатбардош маҳсулотлар ишлаб чиқариш борасида салмоқли ишлар амалга ошириляпти. Бу ерда 2021 йил маҳаллийлаштириш дастури доирасида 82,2 миллиард сўмлик лойиҳалар амалга ошириш режалаштирилган. Ўтган 7 ойда дастур бўйича 40 та лойиҳа амалга оширилиб 65 миллиард сўмлик маҳсулот тайёрланган.
Мутахассисларнинг таъкидлашича, келгусида бу ерда махсус машинасозлик заводи барпо этилади. ОАВ вакиллари иш жараёнини кўздан кечирди. Соҳа мутахассислари билан яқиндан суҳбатлашди.
Иштирокчилар 60 млн. тонна рудани қайта ишлаш қувватига эга бўлган 3-Мис бойитиш фабрикасини барпо этиш ишларини кўздан кечирди. Маълумки, 2021 йилнинг 29 июль куни Президент Шавкат Мирзиёевнинг комбинатга ташрифи давомида шу фабрикасининг қурилишига старт берилган эди.
Марказий Осиё ва Россиянинг саноат қурилиши бозорида етакчи консорциуми “Enter Engineering” (ЕЕ) компанияси ҳамда Газпромбанкнинг машинасозлик дивизиони корхонаси “Уралмашзавод” ПАЖ ОКМК таркибидаги 3-Мис бойитиш фабрикасини барпо этмоқда.
Режа бўйича мазкур хорижий компаниялар ҳамкорликда комбинат учун фабрикани “тайёр ҳолатда” шартида қуриб беради.
– Ҳозирда фабрикани қуриш ишлари жадаллик билан олиб борилмоқда, – дейди ОКМК Мис бойитиш фабрикасининг бош муҳандиси Азиз Муратов. – Ушбу фабрика ишга тушгач, ажратиб олинадиган мис концентратида мис металлининг миқдори 160 минг тоннадан ортиқ бўлади. Шу билан бирга, замонавий технологиядан фойдаланган ҳолда мисни рудадан бойитмага ажратиб олиш кўрсаткичи 85 фоизга эришилади. Бундан ташқари, қурилаётган 3-МБФда комбинацияланган бойитиш усули қўлланилади. Яъни мисни флотация усули билан ажратиб олиш ва сорбцион эритмага ўтказиш (цианлаш) орқали олтинни ажратиб олиш, бу комбинат учун янги технология ҳисобланади.
Янги фабрика таркибида катта ва майда майдаланган руда омборлари, ўрта ва кичик майдалаш корпуслари, янчиш бўлими билан бош корпус биноси, флотация ва сувсизлантириш бўлимлари, гидрометаллургия цехи, тайёр маҳсулотни сақлаш ва жўнатиш бўлими, таъмирлаш-механик устахоналари, чиқинди хўжалиги ва бошқа бўлинмалар мавжуд бўлади.
Пресс-тур давомида журналистларга «Jurabek laboratories» қўшма корхонасида олиб борилаётган ишлар таништирилди.
Корхона 48 миллион флакон инфузион эритмалар, 480 миллион ампула, 60 миллион қуруқ антибиотиклар, 20 миллион лиофилизацияланган дори воситаларини ишлаб чиқариш қувватига эга. Бу ерда 300 дан зиёд номдаги маҳсулот, жумладан, пандемия шароитида аҳамияти тобора ошиб бораётган ремдесивир, фавипиравир, гепарин ва эноксапарин препаратлари тайёрланяпти. Шу билан бирга, қиймати 30 миллион АҚШ долларлик янги лойиҳага қўл урилган бўлиб, унинг доирасида инсон танасини ёт антигенлардан ҳимояловчи моноклонал антитаначалар шаклидаги дориларни ишлаб чиқариш мўлжалланган.
Айни вақтда қўшма корхона томонидан икки турдаги вакцина ишлаб чиқарилиши режалаштирилган, бу Россиянинг “Спутник V” ҳамда ўзбек-хитой ZF-UZ-VAC2001 вакциналаридир.
“Jurabek laboratories” “Спутник V” вакцинасининг илк валидацион партиясини қуйиш ишларини амалга оширди. Вакцина сифат назоратидан ўтиши учун Россия Федерациясининг Н.Ф.Гамалея номидаги Эпидемиология ва микробиология миллий тадқиқот марказига жўнатилиб, марказдан ижобий натижалар ҳам олинди. Бу эса эндиликда вакцинани қуйиш ишлари йўлга қўйилишига асос бўлиб хизмат қилади.
А.Мусаев, Оқил Ғуломов (сурат), ЎзА