Бугун оқибати қандай якун топишини билмасдан катта даромад олиш илинжида онлайн қимор ўйинларига ружу қўяётган ҳамюртларимиз сафи ортиб бормоқда.

Ёшлар, ҳатто ёши катта фуқароларимиз орасида ҳам спорт ўйинларига пул тикиш тенденцияси авж оляпти. Букмейкерлар эса ўйинлар дастурларини шу қадар пухта ишлаб чиққанки, ҳар босқичда ўйинчини қизиқтириш орқали янада ўйинга жалб қилиш, ниҳоясида мағлуб қилиш орқали мўмайгина даромад қилишни мақсад қилган. Ачинарлиси, орамиздаги содда инсонларнинг мана шу оддий ҳақиқатни англаб етишлари қийин бўлмоқда.

Ўзбекистон ҳудудида қимор ўйинларини ташкил этиш ва ўтказиш билан боғлиқ ноқонуний фаолиятларга чек қўйиш, жавобгарликни кучайтириш белгиланган. Хусусан, “Реклама тўғрисида”ги Қонуннинг 6-моддасига мувофиқ ишлаб чиқарилиши ёки реализация қилиниши қонун ҳужжатлари билан тақиқланган маҳсулот тўғрисида ахборот тарқатиш ман этилади. Қолаверса, Ўзбекистон ҳудудида букмекерлик ва тотализатор фаолиятини амалга ошириш учун бирон-бир хўжалик юритувчи субъектларга лицензия берилмаган.

Аммо инсон ҳаётидан харом топилган моддий бойликни устун қўювчи айрим блогерларнинг ижтимоий тармоқлардаги каналлари орқали ҳанузгача онлайн қимор ўйинларини кенг тарғиб қилиб келаётганликларини кўриш мумкин. Улар ҳатто онлайн қимор ўйинини қандай ўйнаш кераклиги бўйича махсус видеодарсликлар жойлаб, содда аҳолини ўйинда ютиш мумкинлигига ишонтиришмоқда. Уларнинг асл мақсади эса обуначилари сонини кўпайтиришдир. Ўйин структурасининг нечоғлик муғомбирона ўйлаб чиқилганлиги ҳақида маълумотга эга бўлмаган, осон пул топиш илинжидаги содда фуқаролар эса уларга кўр-кўрона эргашмоқда, охир-оқибат муаммодан қутуламан деган хомҳаёл ичида ўз жонига қасд қилиб, оила аъзоларини доғда қолдириб кетмоқда. Онлайн қимор ортидан бошланган муаммо шу билан ҳам якун топмайди. Марҳумнинг бошлаб қўйган қилмиши учун яқинлари ҳам товон тўлашга мажбур бўлиб қолишаяпти.

Бугун шу мазмундаги ҳодисалар ОАВларида тез-тез кўриниш беряпти. Мисол учун, Наманган вилояти, Норин туманида автомактаб ўқитувчиси онлайн қимор сабаб ўз жонига қасд қилганлиги ҳақида хабар тарқалди.

Фарғона университетининг Ёшлар, маънавиятга алоқадор бўлимида ишлайдиган йигит онлайн қимор ўйинларига аралашиб қолиб, катта миқдорда қарздор бўлиб қолган, натижада қарзни тўлашга кўзи етмай ўз жонига қасд қилган.

<iframe width="650" height="420" src="https://www.youtube.com/embed/AIFCq7wjAsE" title="ОНЛАЙН ҚИМОР ҚУРБОНЛАРИНИНГ СОНИ ОРТИБ БОРМОҚДА" frameborder="0" allow="accelerometer; autoplay; clipboard-write; encrypted-media; gyroscope; picture-in-picture" allowfullscreen></iframe>

Ўйланиб қоласан киши, давлатимиз раҳбари “Таълим ва тарбиянинг асоси, пойдевори бу – мактаб. Мактабни мактаб қиладиган куч эса ўқитувчилардир”, дея ишонч билдираётган бир пайтда ўқитувчиларнинг онлайн қиморга ўралашиб қолиб, ўз жонига қасд қилаётганликларини қандай тушуниш мумкин?

Яна мисоллар келтирамиз, “Данғарада ёш ўспирин "1Xbet" қурбони бўлиб, 16 миллион сўм учун ўз жонига қасд қилган”.

“Гулистонда 26 ёшли фуқаро интернетда қимор ўйинларини ўйнаб, 100 миллион сўмдан ортиқ қарзга ботган, сўнг холасининг хонадонига ўғирликка кириб, унинг ўғлини пичоқлаб ўлдирган”.

“Пастдарғомда 17 ёшли ўспирин интернетда авж олган тототализаторда (қимор ўйини дастгоҳи) катта миқдорда пул ютқазиб, бошқалардан қарз бўлиб қолганлиги сабабли ўз жонига қасд қилган”.

Таваккалчиликка асосланган бу касофат ўйинга аралашиб қолишлари оқибатида қанчадан-қанча оилаларнинг бузилиб кетаётганлиги ҳақидаги хабарлар эса кишини даҳшатга солади.

Хуллас, бугун шу каби ҳодисаларни кўплаб мисол тариқасида келтириш мумкин. Ачинарлиси, ҳамюртларимиз осонгина фирибгарлар тузоғига илиниб, ҳаётда ўзига бир маротаба берилган қимматли умрини фожиали якунлашаяпти. Бу эса уларнинг ўз вақтида ҳам маънан, ҳам ҳуқуқий жиҳатдан етарли билим ва кўникмага эга бўлмаётганликлари оқибатида содир бўлмоқда.

Вазият эса онлайн қимор ўйинларини тақиқлаш ва ушбу қонунни бузганларга чора кўришнинг ўзи билангина муаммога буткул ечим топиб бўлмаслигини кўрсатмоқда.

Маълумот учун, Истеъмолчилар ҳуқуқларини ҳимоя қилиш агентлиги ходимлари мутасадди ташкилотлар билан ҳамкорликда интернет тармоқларида жойлаштирилаётган реклама маълумотларининг қонунчилик талабларига мувофиқлигини мунтазам ўрганиб келади. Мисол, ушбу ташкилотлар томонидан ўтган давр мобайнида ўндан ортиқ ноқонуний фаолият юритувчи сайтларга кириш чекланган.

Бироқ, “Ҳолва деган билан оғиз чучирмиди?”

21 асрда ахборот хуружи билан кириб келган ушбу балога саноқли ташкилотларгина кураш олиб бориши нечоғлик муаммога барҳам беради? Муаммоки, ортида жамиятнинг ажралмас бўлаги саналган оилалар тинчлиги, хотиржамлиги, инсонлар ҳаёти ва ёшлар келажаги турибди. Билим олиш, ўз вақтини фойдали машғулотларга сарфлаш, ҳалол меҳнат орқали ризқ топиш ўрнига осон ва ҳаром пул топишга бўлган кучли хоҳишнинг ёшлар орасида ортиб бораётганининг ўзи аслида, жамият учун улкан фожиа эмасми?

Бу масалада аллақайси ташкилот ташаббус қилгунига қадар онлайн қимор қурбонларининг сони яна қанчага етиши керак?

P/S: Ўзбекистондаги барча таълим муассасалари, ҳар бир ҳудуддаги МФЙлари, туманлардаги ҳокимликлар, коллеж ҳамда университетларда тушунтириш ҳамда огоҳлантириш ишлари олиб борилиши керак! Қўлни қўлга бериш вақти келди!

Шундагина муаммо ечими учун нимадир қилган бўлар эдик…

Моҳичеҳра Эшмирзаева, Дониёр Яқубов ЎзА