АҚШ пойтахти Вашингтонда НАТОга аъзо мамлакатлар раҳбарларининг олий даражадаги учрашуви бўлиб ўтди. Анжуман натижаси бўйича якуний декларация қабул қилинди. Қуйида ҳужжатга киритилган айрим қарорлар ҳақида сўз юритамиз.
НАТО мамлакатлари Бельгияда кибер таҳдидга қарши кураш маркази ташкил қилишга келишган.
Тарқатилган расмий баёнотда келтирилишича, Европа Қуролли Кучлари бирлашган штабида жойлашадиган марказ кибер кенгликда хавф пайдо бўлса, НАТО қўмондонлигини хабардор қилади. Ходимлар ҳарбий, фуқаро хизматчиси ҳамда экспертлардан иборат бўлади.
***
Столтенберг НАТО мамлакатлари Киевга ҳарбий ёрдам кўрсатишни мувофиқлаштириш учун миссия таъсис этиш тўғрисида қарор қабул қилганини тасдиқлаган. Столтенберг таъкидлашича, Германияда қўним топадиган мазкур миссияга НАТО генерали раҳбарлик қилади.
***
НАТОнинг навбатдаги саммитлари учун Нидерландия ва Туркия танланган. Аввалроқ навбатдаги учрашув 2025 йил 24-26 июнь кунлари Гаагада бўлиб ўтиши маълум қилинганди.
***
НАТО РФ билан Беларуснинг сиёсий ва ҳарбий ҳамкорлиги чуқурлашуви минтақа барқарорлигига ҳамда альянс мудофаасига салбий таъсир кўрсатиши мумкин, деган фикрда. Шунингдек, декларацияда Россиянинг КХДР ва Эрон билан янада яқинлашиши ҳам Евроатлантика хавфсизлигига жиддий зарар келтириши таъкидланган.
***
Ҳужжатда Осиё-Тинч океани минтақаси мамлакатлари билан шерикликни янада чуқурлаштириш нияти акс этган:
– Мазкур минтақа НАТО учун муҳим саналади, чунки бу ҳудудда кечаётан воқеалар Евроатлантика хавфсизлигига бевосита дахлдор. Масалан, НАТО вакилларида Австралия, Япония, Жанубий Корея ва Янги Зеландия билан ҳамкорлик режаси бор.
***
Саммитда НАТО мамлакатлари мудофаа харажатини ЯИМнинг камида 2 фоизи миқдорида сақлаб қолиш мажбуриятини зиммасига олган. Айрим ҳолатда айни миқдорни ҳам ошириш бўшлиқни бартараф қилиш учун зарурлиги таъкидланган.
***
НАТО “тинчликни қўллаб-қувватлаш” ниятида Яқин Шарқ ва Африкада кучини оширади. Жанубий қўшничилик доирасида ўзаро манфаатли имконият яхши. Шу нуқтаи назардан Яқин Шарқ ва Африкада хавфсиз ва барқарор шароит яратиш, минтақа гуллаб-яшнаши учун интилиш зарур.
***
АҚШ собиқ Президенти Дональд Трампнинг президентликка сайланса, мамлакатни НАТО таркибидан чиқариб олиши таҳдиди амалга ошмайди, деди Америка Сенатидаги НАТОда кузатувчи гуруҳи раиси Том Тиллис. Бу фикр шунчаки, иттифоқчилар орасида ваҳима, тушунмовчилик келтириб чиқаради.
“Ушбу таҳдид шубҳа-гумон тарқатиш учун восита сифатида ишлатиляпти”, - деди республикачи сенатор.
Тиллис ишонч билан айтишича, Конгресс АҚШнинг НАТОдан чиқишини ҳеч қачон қўллаб-қувватламайди.
***
Блок эълон қилган қўшма декларациясида бутун дунё Россияга ёрдам бермасликка, РФга кўмаклашаётган ҳар бир мамлакатни қоралашга чақирилган:
– Биз барча мамлакатларни РФга ҳеч қандай ёрдам бермасликка, Россияга ёрдам бераётган, шу йўл билан Украинадаги ҳарбий ҳаракатни узайтираётган мамлакатларни қоралаймиз.
***
НАТО мамлакатлари ядровий салоҳиятни модернизациялаштириш, ушбу соҳада режалаштириш тизимини такомиллаштириш ниятида.
– Ядровий тийиб туришнинг ишончлилигини, хавфсизлик миссиясини таъминлаш учун барча чора кўрилади, – дейилган ҳужжатда. – Бу вазифа, жумладан, ядровий имкониятни модернизация қилиш, режалаштиришни кучайтириш, зарур бўлганда мослаштириш йўли билан амалга оширилади.
***
НАТО Болқонда кенгайишни давом эттириш тарафдори, альянсга қўшилишга интилган мамлакатларни қўллаб-қувватлашга тайёр:
– Ғарбий Болқондаги иштирокни НАТО бошчилигидаги Косово кучлари ёрдамида давом эттиришга содиқмиз. Қора денгиз бўйида хавфсизлик, барқарорлик ва навигация эркинлигини сақлаш бўйича минтақавий Иттифоқчи саъй-ҳаракати қўллаб-қувватланишини яна бир бор тасдиқлаймиз.
***
АҚШ Президенти Жо Байден таъкидлашича, Россия ўз мудофаа-саноат мажмуасини ҳарбий рельсга қўйди, қурол ва ўқ дори ишлаб чиқаришни сезиларли оширди. Энди НАТО ортда қолмаслиги керак.
Шунингдек, Оқ уй раҳбари Хитой, КХДР ва Эронни Россияга ҳарбий ёрдам бераётганликда айблади:
– Фикримча, альянс ортда қолишига йўл қўйиб бўлмайди.
***
НАТО саммити якуний декларациясида альянс аъзолари Хитойни стратетигик таҳдидни камайтириш учун мулоқотга чақирган:
– Альянс Пекин билан ҳамкорлик учун очиқ. Шунга қарамай, ХХР Евроатлантика хавфсизлиги учун тизимли чақириқлар келтириб чиқаришда давом этмоқда.
***
Япония ва Жанубий Корея етакчилари Фумио Кисида ва Юн Сок Ёль НАТО саммитидаги учрашувда альянс билан ҳамкорликни чуқурлаштириш бўйича ягона фикрга келди, деб хабар тарқатди кун чиқар мамлакат ҳукумати бош котиби Ёсимаса Хаяси.
– Мамлакатлар Европа-Атлантика ва Ҳинд-Тинч океани минтақалари хавфсизлиги ажралмас эканини таъкидлади, НАТО ва Ҳинд-Тинч окенидаги ҳамкорлар билан алоқаларни кенгайтириш зарурлиги ҳақида ягона фикрга келди, – деди Хаяси Токиода ўтказилган матбуот анжуманида. – Икки мамлакат Шимолий Кореядаги вазият ва бошқа масалалар бўйича ҳам очиқчасига фикр алмашди.
С.Раҳимов, ЎзА