Экологик экспертиза – режалаштирилаётган ёки амалга оширилаётган фаолиятнинг экологик талабларга мувофиқлигини белгилаш ва объектни рўёбга чиқариш мумкинлигини аниқлашдир. Ўтган 2023 йилда 21 минг 471 та экологик экспертиза хулосаси берилган. Шундан, 18 минг 913 та лойиҳа ижобий, 2 минг 396 та лойиҳа қайта ишлаш учун юборилган. 162 та лойиҳа рад этилан. Жорий йилнинг I чорагида 5 минг 539 та хулоса тақдим этилган. 355 та лойиҳа қайта ишлаш учун юборилган, 58 та лойиҳага рад жавоби берилган.

Мазкур маълумотлар АОКАда Давлат экологик экспертизаси маркази мутасаддилари иштирокида ўтказилган  матбуот анжуманида тақдим этилди.  

Қайд этилишича, лойиҳа ҳужжатлари рад этилишининг асосий сабаби режалаштирилаётган объектларнинг муҳофаза этиладиган табиий ҳудудларда жойлашгани, санитар меъёр ва нормаларга мос келмагани ҳамда жамоатчилик эшитувларида аҳолининг кўплаб норозиликларини келтириб чиқарганлигидир.  

Бугунги кунда берилган экологик экспертиза хулосалари eco.gov.uz ва eco-service.uz веб-сайтларида очиқ маълумотлар бўлимига жойлаштириб борилмоқда. Ҳозирга қадар жами 68 минг 153 та хулоса аҳоли учун очиқ маълумотлар бўлимига жойлаштирилган. Соҳа вакилларининг таъкидлашича, ҳар бир фуқаро ва инвестор ушбу сайтлар орқали исталган вақтда Давлат экологик экспертиза хулосалари ҳамда атроф-муҳитни муҳофаза қилиш ва яхшилаш билан боғлиқ тадбирлар ҳақида маълумот олиши мумкин.  

[gallery-16726]

Атроф табиий муҳитни ифлослантирувчи манбаларнинг мониторингини сифатли олиб бориш учун Вазирлар Маҳкамаси томонидан тасдиқланадиган графикка асосан 2024 йил якунига қадар атроф-муҳитга таъсири бўйича I тоифага кирувчи хўжалик юритувчи субъектларга, 2025 йил якунига қадар –– II тоифага кирувчи хўжалик юритувчи субъектларга айрим  мажбуриятлар юклатилган. Хусусан, мазкур субъектлар томонидан атмосфера ҳавосига устувор турғун ифлослантирувчи манбалардан чиқадиган ташланмаларни таҳлил қилувчи автоматик мониторинг станциялар ўрнатилади, юқори самарадорликка эга чанг-газ тозалаш ускуналари ва локал сув тозалаш иншоотлари барпо этилади ҳамда мавжудлари модернизация қилинади.  

Шунингдек,  “Давлат  экологик экспертизаси  ва атроф-муҳитга таъсирни баҳолаш тўғрисида”ги Ўзбекистон Республикаси қонунининг янги таҳрирдаги лойиҳаси бўйича экологик экспертиза хулосаларини беришда жамоатчилик фикри инобатга олинади. Лойиҳаларнинг атроф-муҳитга таъсирини баҳолаш тизими халқаро нормалар – Иқтисодий ҳамкорлик ва тараққиёт ташкилоти (ИҲТТ) стандартларига мослаштирилади. Шу мақсадда, Европа Иттифоқи, Буюк Британия, Корея, Туркия, Грузия каби давлатларда амал қилаётган атроф-муҳитга таъсирни баҳолашнинг скрининг ва скоупинг механизмлари жорий этиш масалалари ўрганиб чиқилди. 

Янги таҳрирдаги қонун лойиҳасига кўра, объектларнинг атроф-муҳитга салбий таъсирини баҳолашнинг барча жабҳалари қамраб олинади. Экологик экспертиза хулосалари сифати оширилади, жамоатчиликнинг фаол иштироки таъминланади. Республикага сармоя киритмоқчи бўлган инвесторлар учун ишончли экологик баҳолаш тизими жорий этилади.  

Лойиҳа ташкилотларининг рейтинг тизими жорий этилади, лойиҳаларнинг мураккаблигига қараб, экологик экспертизадан ўтказиш муддати ва тўлов миқдорлари белгиланади. Тадбиркорлик субъектларига ортиқча оворагарчилик ва тушунмовчиликларнинг келиб чиқишини олдини олиш мақсадида лойиҳа ҳужжатларини тақдим этиш ва экспертиза хулосаларини олиш бўйича тизим тўлиқ рақамлаштирилади.  

 

Муҳайё Тошқораева,  

ЎзА