Тадқиқотчиларнинг фикрига кўра, нотўғри овқатланиш, уйқусизлик, салбий одатлар ва ирсият эрта қариш омиллари ҳисобланади.

АҚШ, Испания ва Норвегия олимлари фуқароларнинг қариш тезлигини қиёсий ўрганиб чиқди. Улар инсульт, ишемия, турли онкологик ва юрак-қон томир касалликлари, паркинсон ва альцгеймер, катаракта ва глаукома, ёшга боғлиқ эшитиш қобилиятини йўқотиш каби қарилик аломати сифатида келиб чиқадиган 92 касалликдан қайсилари ўрта ёшдаги одамларда пайдо бўлишини аниқлади. Тадқиқот дунё бўйича ўртача “қарилик” 65 ёшни ташкил этишини, бироқ баъзи мамлакатлар аҳолиси қарилик касалликларидан анча олдин азият чека бошлашини кўрсатди.  

Хусусан, ушбу рейтингнинг энг охиридан Папуа-Янги Гвинея ўрин олган. Бу ерда кексалик 45 ёшга тўғри келади. Афғонистонда қарилик 51, Вануатуда эса 52 ёшдан бошланади. Тадқиқотга кўра, Швейцария, Франция, Япония, ва Сингапур аҳолисида барча қарилик касалликлари кечроқ – 76 ёшда пайдо бўлади.

Мутахассисларнинг сўзларига кўра, уйқусизлик ўрта ёшдаги одамларнинг эрта қаришининг асосий сабаби сифатида тан олинган. Бу ёшлик гормони деб ҳам аталадиган соматотроп синтезининг бузилишига олиб келади.  

Шунингдек, тўйиб овқатланмаслик, рационда углеводлар, яъни шакарнинг кўплиги эрта қаришга олиб келиши қайд этилган.  

Кейинги омил салбий одатлар билан боғлиқ. Жумладан, чекиш коллагеннинг синтезини бузади ва тери тузилишидаги салбий ўзгаришларнинг ривожланишига сабаб бўлади. Дерматовенерологларнинг фикрига кўра, бу борада спиртли ичимликларни меъёрдан зиёд истеъмол қилиш ҳам зарарлидир.

Шу ўринда олимлар ажойиб хушхабарни ҳам эълон қилди. Унга кўра, сўнгги 27 йилда дунёда одамлар ёшга боғлиқ касалликлардан камроқ азият чекмоқда ва улар билан боғлиқ бўлган ўлим даражаси ҳам камайган.

Сабаби, олимлар қаришни секинлаштирувчи воситаларни аниқлади ва организмни ёш ҳолатда сақлаш учун қандай маҳсулотларни рационга киритиш лозимлигини эълон қилди. Улар биринчи навбатда янги карам истеъмол қилишни тавсия қилди. “Карамнинг барча турида флавоноидлар ва сулфорафан моддаси мавжуд. Улар қариш жараёнини секинлаштиради. Яллиғланиш жараёнини камайтиради ҳамда онкологик касалликлар ривожланишидан ҳимоя қилади.

Бу борада олма ва петрушка маҳсулотлари ҳам қолишмайди. Олма қонда микроциркуляцияни ва моддалар алмашинувини яхшилайдиган кварцетин – табиий биокимёвий моддага бой. Петрушка фолий кислотасига эга. У ҳужайраларнинг янгиланишига таъсир кўрсатади. Бу эса қариш жараёнларини секинлаштиришда муҳим аҳамиятга эга.

Шунингдек, организмда Е витамини танқислиги бўлмаслиги учун шифокорлар кўпроқ бодом, болгар қалампири, лосось балиғи, авокадо ва ундирилган буғдой куртаклари мойини истеъмол қилишни маслаҳат бермоқда.

Қовоқ, бодринг,саримсоқ ва пиёз ҳам эрта қаришнинг олдини олувчи маҳсулотлар ҳисобланади.  

Гулноза Бобоева,

ЎзА