Адлия вазирлиги мутахассислари “Ер участкаларини компенсация эвазига жамоат эҳтиёжлари учун олиб қўйиш тартиб-таомиллари тўғрисида” қонун лойиҳасини ишлаб чиқди.

Айни пайтда жамоатчилик муҳокамасига қўйилган қонун лойиҳаси ер участкалари эгаларининг ҳуқуқлари ва қонуний манфаатлари ҳимоясини кучайтиришга қаратилган. Бу қонун жамоат эҳтиёжлари учун компенсация эвазига ер участкаларини олиб қўйиш масалалари бўйича тўғридан-тўғри қўлланиладиган меъёрларни ўз ичига қамраган яхлит ҳужжат бўлади.

Қонунда ер участкаларини компенсация эвазига жамоат эҳтиёжлари учун олиб қўйиш тартиби аниқлаштирилди. Низоли вазиятларнинг олдини олиш, соҳада пайдо бўлиши мумкин бўлган низолар самарали ҳал этилиши ҳам қонунда назарда тутилмоқда.

Адлия вазирлиги томонидан мазкур қонун лойиҳасининг аҳамияти бўйича ўтказилган матбуот анжуманида шулар ҳақида сўз юритилди.

Сир эмаски, ер участкаларини жамоат эҳтиёжлари учун олиб қўйиш, шунингдек, олиб қўйилаётган ер участкасида жойлашган объектларни бузиб ташлаш ҳолатлари учраб турибди. Бу эса ушбу масалаларнинг лозим даражада ҳуқуқий тартибга солинмагани билан боғлиқ ва аҳоли норозилигига сабаб бўлган.

2020 йил 1 январдан ҳукумат қарори билан тасдиқланган “Ер участкалари олиб қўйилиши ва олиб қўйилаётган ер участкасида жойлашган кўчмас мулк объектлари мулкдорларига компенсация бериш тартиби тўғрисида”ги низом тасдиқланди.

Мазкур ҳужжат ер участкаларини давлат ва жамоат эҳтиёжлари учун олиб қўйишга оид бир қатор масалаларни тартибга солди. Бироқ ер участкаларини олиб қўйишда жисмоний ва юридик шахсларнинг мулкий ҳуқуқларини кучайтириш борасида қонун даражасида ҳал этилиши лозим бўлган айрим масалалар сақланиб турибди.

Янги қонун лойиҳасида эса “жамоат эҳтиёжлари” ибораси қўлланилмоқда ва мамлакатимиз ҳуқуқ тизимида ўрнашиб қолган “давлат ва жамоат эҳтиёжлари” тушунчасидан воз кечилмоқда.

Қонун лойиҳасида ер участкаларини жамоат эҳтиёжлари учун олиб қўйилиши мумкин бўлган аниқ ҳолатларнинг тугал рўйхати келтирилиб, “бошқа ҳолатлар” каби мужмал қоидалардан буткул воз кечилган.

Энг муҳими, “инвестиция лойиҳаларини амалга ошириш” ер участкасини олиб қўйиш учун асос бўла олмаслиги назарда тутилмоқда ва инвестор ер участкасини олиб қўйиш ташаббуси билан чиқа олмаслиги белгиланмоқда.

Ер участкаларини олиб қўйиш ҳақида қарор қабул қилингунгача ташаббускор камида 6 босқичдаги жараёндан ўтишига тўғри келади. Шу жумладан, мулкдорлар билан очиқ муҳокама ўтказиш каби мажбурий шартларни бажариши лозим бўлади.

Шундан сўнг маҳаллий Кенгашлар томонидан ер участкасини олиб қўйиш ташаббуси жамоат эҳтиёжларига хизмат қилади, деб топилса, мулкдорлар билан музокарага киришади. Уларнинг розилигини олмагунча ҳамда компенсациялар тўлиқ берилиб, кўчмас мулк бўшатиб қўйилмагунча ҳеч ким уни бузиш, яъни “снос” ҳақида гапира олмайди.

Бир сўз билан айтганда, қонун лойиҳаси мазкур масалаларга оид муаммоларни бартараф этиш ва вужудга келиши мумкин бўлган муаммоларни самарали ҳал қилишга хизмат қилади. Шу маънода қонун лойиҳаси муҳокамасида фаол иштирок этиш, уни янада такомиллаштиришга кўмаклашиш жуда муҳим. Қонуннинг қабул қилиниши эса “снос”лар билан боғлиқ муаммолар бартараф этилишига ҳуқуқий замин яратади.

Н.Абдураимова, ЎзА