Иқтисодий тадқиқотлар ва ислоҳотлар маркази мутахассислари томонидан ҳар ой вилоят ва туман даражасида тадбиркорлик фаолияти ҳолати бўйича ойлик мониторинг ўтказилмоқда.

Навбатдаги мониторинг натижалари шуни кўрсатдики, республиканинг солиқ тушумлари ҳажми жорий йил март ойида ўтган ойга нисбатан 6 фоизга ўсди. Солиқ тушумларининг сезиларли даражада ўсиши Сирдарё (52,3 фоиз), Сурхондарё (33 фоиз), Қашқадарё (23,6 фоиз), Наманган (23,5 фоиз), Жиззах (17,4 фоиз),Тошкент (14 фоиз) вилоятлари, Тошкент шаҳри (10,8 фоиз) ва Қорақалпоғистон Республикасида (21,3 фоиз) кузатилди.

Таҳлил қилинаётган даврда божхона тўловларидан тушумлар 7,6 фоизга ўсди. Тушумлар ҳажмининг энг катта ўсиши Хоразм (2 баравар), Сирдарё (49,9 фоиз ), Aндижон (49,7 фоиз), Сурхондарё (39,8 фоиз), Навоий (30,9 фоиз), Бухоро (20,9 фоиз) вилоятлари ва Қорақалпоғистон Республикасида (21,7 фоизга) қайд этилди.

Божхона тўловларининг ўсиши ишлаб чиқариш қувватларининг босқичма-босқич ўсиб бориши ва ички бозорда талабнинг ривожланиши ҳисобига мамлакатда ташқи савдо операциялари ва ишлаб чиқариш жараёнларининг кенгайганлигини кўрсатади.

Давлат божхона қўмитаси маълумотларига кўра, товарларни экспорт қилиш ҳажми 41,2 фоизга ўсди. Маҳсулотлар экспорти ҳажмининг ўсиши Бухоро (90,9 фоиз), Қашқадарё (89,1 фоиз), Фарғона (64,6 фоиз), Самарқанд (55,1 фоиз), Сурхондарё (45,7 фоиз), Aндижон (42,5 фоиз), Тошкент (29 фоиз), Сирдарё (26,9 фоиз), Хоразм (21,8 фоиз) вилоятлари, Тошкент шаҳри (54,3 фоиз) ва Қорақалпоғистон Республикасига (39,4 фоиз) тўғри келди.

Ўзбекистон экспорти ставкасининг ўсиши экспортга йўналтирилган маҳсулотлар ишлаб чиқариш ўсиши ва маҳаллий маҳсулотларнинг рақобатбардошлиги ошишини асослайди, бу анъанавий ўзбек товарларига ташқи талабни рағбатлантиради.

Ўтган ой давомида тижорат банклари томонидан берилган кредитлар ҳажми 22,1 фоизга ўсди. Берилган кредитлар ҳажмининг энг катта ўсиши Сурхондарё (2,1 баробар), Бухоро (2 баробар), Самарқанд (2 баробар), Aндижон (95,3 фоиз), Хоразм (51 фоиз) вилоятларида кузатилмоқда.

Кредит бериш ҳажмининг ўсиши республика ва ҳудудларда бизнес тузилмалари фаоллигининг ошганлигини изоҳлайди. Ушбу даврда 8 минг 794 та янги тадбиркорлик субъекти ташкил этилди, уларнинг энг кўпи Самарқанд (835), Тошкент (802), Қашқадарё (746) вилоятлари ва Тошкент шаҳрида (1 минг 482) рўйхатдан ўтказилди.

Таҳлил қилинаётган даврда Республика товар-хомашё биржасидаги битимлар ҳажми 10,5 фоизга ошди. Ушбу битимлар ҳажмининг ўсиши бензин, пахта уруғлари, пахта толаси, шакар, рангли металлар, дизел ёқилғиси, цемент, қурилиш ва уй-рўзғор буюмлари, қора металлар, полиэтилен, полипропилен, ўсимлик мойи ва минерал ўғитлар сотиш ҳажмининг ўсиши билан таъминланди. Бу юридик шахслар фаолиятининг ўсиши ва натижада аҳоли даромадларининг босқичма-босқич ўсиб боришини кўрсатади. Бу эса ўз навбатида, иқтисодий жараёнлар ва бизнес тузилмалари фаоллигини рағбатлантиради.

Битимлар ҳажмининг ўсиши ҳам талаб омиллари, ҳам таклифнинг барқарорлашуви ҳисобига иқтисодиётни босқичма-босқич тикланишини оқлайди, бу эса тадбиркорлик субъектлари ўртасидаги ўзаро савдо алоқаларининг ўсишида қайд этилади.

2021 йилда босқичма-босқич иқтисодий тикланишни Иқтисодий тадқиқотлар ва ислоҳотлар маркази томонидан ҳар ой ўтказиладиган Ўзбекистондаги ишбилармонлик муҳитининг ҳолатини баҳолаш бўйича корхоналар ўртасида ўтказилган сўров натижалари ҳам тасдиқлайди. Тадқиқот иқтисодиётда мавжуд вазиятни идрок этиш бўйича консолидацияланган баҳо бериш, бизнесни ривожлантириш секторини кўрсатиш, ўзбекистонлик тадбиркорларнинг кайфияти ва эътиборини баҳолашга қаратилган.

Шаҳноза МАМАТУРОПОВА,

ЎзА мухбири