Мактабгача ва мактаб таълими вазирлигида янгиланган ва лотин ёзувига асосланган ўзбек алифбосида илк бор чоп этилган “Ўзбек тилининг изоҳли луғати” китобининг тақдимоти ўтказилди.
Давлат тилини ривожлантириш департаменти мудири, атоқли шоир Нодир Жонузоқ, Мактабгача ва мактаб таълими вазирининг ўринбосари Дилшод Кенжаев, Вазирлар Маҳкамаси ҳузуридаги Ўзбек тилини ривожлантириш жамғармасининг директори Азизжон Эминов ва бошқалар она тилимизни асраб-авайлаш долзарб эканини, бунда устоз-педагогларга таяниш мақсадга мувофиқ эканини таъкидлади.
[gallery-12861]
Давлат тилини ривожлантириш департаменти томонидан она тилимиздаги ҳар бир сўзни авайлаш, унинг маъноларини ўрганиш ва тарғиб этиш борасида кўплаб маърифий лойиҳалар амалга оширилмоқда.
“Ўзбек тилининг изоҳли луғати” китоби Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2020 йил 20 октябрдаги тегишли фармони билан тасдиқланган 2020 – 2030 йилларда ўзбек тилини ривожлантириш ва тил сиёсатини такомиллаштириш концепциясини 2020 – 2022 йилларда амалга ошириш дастурига асосан илк бор лотин ёзувига асосланган ўзбек алифбосида тайёрланган ва 6 жилддан иборат.
Изоҳли луғат Вазирлар Маҳкамаси ҳузуридаги Ўзбек тилини ривожлантириш жамғармаси, Ўзбекистон Республикаси Фанлар академияси ҳамда Ғафур Ғулом номидаги нашриёт-матбаа ижодий уйи ҳамкорлигида тайёрланган.
Изоҳли луғатдан ҳозирги ўзбек адабий тилида кенг истеъмолда бўлган 80 мингдан ортиқ сўз ва сўз бирикмалари, фан, техника, санъат ва маданият соҳаларига оид терминлар, бир неча шевада қўлланадиган сўзлар, баъзи тарихий ва эскирган атамалар ўрин олган.
2020 йилда нашр этилган “Ўзбек тилининг изоҳли луғати” кирил ёзувида 5 жилддан иборат бўлган бўлса, бу нашр 6 жилддан иборат ва унга 5 мингга яқин янги сўз киритилди.
Изоҳли луғатнинг дастлабки жилдларини тайёрлашда марҳум олимлар – академик Aзим Ҳожиев, академик Тўра Мирзаев, академик Эрнест Бегматов бевосита иштирок этган.
Шунингдек, ушбу лойиҳада филология фанлари доктори, профессорлар Низомиддин Маҳмудов (раҳбар), Ёрқин Одилов, Дурдона Худойберганова ҳамда филология фанлари номзодлари Aбдуваҳоб Мадвалиев, Феруза Мусаева, шу билан бирга тажрибали муҳаррирлар, мусаҳҳиҳлар ва бошқа мутахассислар иштирок этди. Умумий миқдорда мазкур луғат устида етакчи олимлар, тадқиқотчиларнинг катта жамоаси фидокорона меҳнат қилган.
Эндиликда барча вилоятларда изоҳли луғатнинг тақдимот тадбирларини ўтказиш режа қилинган.
Шунингдек, Ўзбек тилини ривожлантириш жамғармаси маблағлари ҳисобидан “Ўзбек халқ сўзлари”, “Ўзбек тилининг катта имло луғати”, “Ўзбек тилининг имло луғати”, “Ўзбек тили фразеологик луғати”, “Ўзбек тили синонимларининг катта изоҳли луғати”, “Ўзбек тилининг ўқув имло луғати”, “Aхборот технологиялари атамаларининг изоҳли луғати”, “Ўзбек халқ паремаларининг синонимик изоҳли луғати”, “Нонвойчилик терминларининг изоҳли луғати” китоблари ҳам тайёрланиб, чоп этилди. Ҳозирда мазкур луғатнинг мобиль иловасини яратиш устида қизғин иш олиб борилмоқда.
Тадбирда “Ўзбек тилининг изоҳли луғати”нинг яратилишига оид “Алифбо тартибидаги олам” номли фильм-видеоролик намойиш этилди. Шу ернинг ўзида “Ўзбек тилининг изоҳли луғати” китоблар тўмлами ҳудудий мактабгача ва мактаб таълими бошқармаларига, умумтаълим мактабларига топширилди.
Назокат Усмонова,
Носиржон Ҳайдаров (суратлар)
ЎзА