Миллий кўргазмалар компанияси (ADNEC) томонидан Бирлашган Араб Амирлиги ахборот агентлиги (WАМ) билан ҳамкорликда ўтказилаётган «Жаҳон Медиа конгресси»да замонавий виртуаллик — мета-олам ҳақида маълумот берилди.
БААнинг «Cloud Center of Excellence at Etisalat» компанияси директори Аднан Кашванининг тушунтиришича, мета-олам таълим, соғлиқни сақлаш, маданият ва саёҳат каби кўплаб йўналишларда инсонларга кўмаклашиши мумкин.
«Бугун дунёни мобиллик бошқармоқда. Масалан, исталган мамлакатнинг ҳукумат ташкилотига боринг ва энди сизни шахсингиз қандайдир ҳужжатлар орқали эмас, балки телефонингиз орқали аниқланиб, давлат хизматлари айнан мобил алоқа воситаси ёрдамида амалга оширилади. Бугун телефон рақамингиз сизнинг шахсиятингизни ифодалай олади. Одамлар энди телефон рақамини бир неча бор алмаштиришса ҳам улар асосий рақамни ўзгартиришмайди. Шунинг ўзи сизни телефонга — рақамли шахсиятга аллақачон ишониб бўлганингизни англатади», деди Кашвани.
МEТА-ОЛАМ НИМА?
«Биз кўп бора тилга олаётган мета-олам бугунги технологик ривожланган тараққиётнинг энг юқори босқичидир. Мета-олам худди криптовалюта, NFT технологиялари, блокчейн каби ўз шаклини ўзгартириб, ривожланиб, замонавийлашиб бораверади. Бу энг етук технология», деди у.
Аднан Кашванининг таъкидлашича, инсонлар биринчи бўлиб мета-оламда ўзининг виртуал мавжудлигини шакллантириб олишлари керак.
«Бу худди реал ҳаётга ўхшайди. Мета-олам — бизнинг дунёга параллель. У интернетдаги бугунги ижтимоий тажрибаларнинг гибридига ўхшаб кетади, баъзан уч ўлчовга кенгаяди ёки жисмоний дунёга проекцияланади. Бу сизга, ҳатто бирга бўлолмасангиз ҳам, бошқа одамлар билан ёрқин таассуротларни баҳам кўришга, жисмоний дунёда қила олмаган нарсаларни биргаликда бажаришга имкон беради. Умуман олганда, бугун мета-олам билан бизнинг дунёмизда унчалик катта фарқ йўқ. Иккисида ҳам бир умумийлик бор: сен қанча тез ҳаракат қилсанг, шунча тез натижага эришасан», деди Аднан Кашвани.
ОММАВИЙ АХБОРОТ ВОСИТАЛАРИ МEТА-ОЛАМДА
Ўз навбатида эксперт мета-оламнинг ОАВдаги ўрни ҳақида гапирди. «Дунёдаги илк ОАВлар газета ёки радио кўринишида эди. Бунда асосан бир томонлама коммуникация бўлган. Кейинроқ интернет ва ижтимоий тармоқ ҳаётимизга кириб келди ва озроқ миқдорда бўлса ҳам коммуникация пайдо бўлди. Лекин бу етарли эмас. Демак, мета-олам ОАВ учун янги имкониятларни тақдим этади. Биз энди ахборот истеъмолида қулайроқ ечимларга эга бўламиз», дея тушунтирди у.
«Пандемия даврида ҳамма онлайн режимга ўтди — ўқиш, иш, тиббиёт ҳатто саёҳат ҳам. Ёмонмас, лекин бу бизнинг ҳаётимиз ўрнини босолмас эди. Биз ўзимизни етарли даражада бахтли одам, деб билмас эдик. Нимадир камдек кўринарди. Мета-олам орқали эса сиз дўстингиз билан VR ёрдамида фильм томоша қилишга бора оласиз. Бошқаларга халақит қилмасдан ўз уйингизда, ўзингизнинг шахсий каналингизда, кинотеатр орқали, аватар шаклида фильм кўриб, суҳбатлашиб ўтира оласиз. Агар сиз билан бир вақтда бошқа инсонлар ҳам худди ўша кинотеатрда кино кўраётган бўлса, сиз уларга халақит қилмасдан овозингиз эшитилмасдан фильм томоша қила оласиз», деди Аднан Кашвани.
ИЖТИМОИЙ ТАРМОҚЛАР ВА МEТА-ОЛАМ
Эксперт ижтимоий тармоқлар ва мета-оламни солиштирар экан, инсонларга қулай бўлган бир қатор масалаларга ҳам тўхталди.
«Ижтимоий тармоқлар орқали кишиларни камситиш, ҳақоратлаш, тажовуз қилиш ҳолатлари учраб туради. Мета-оламда эса бу имконсиз. У жуда қаттиқ ҳимояга эга. У ерда кимдир ҳатто виртуал жиноятга қўл урса ҳам, жазоланмасдан қолмайди», деди у.
МEТА-ОЛАМНИНГ АФЗАЛЛИКЛАРИ
«Мета-оламнинг яна бир қулайлиги – сиз уйда ўтирганча қайсидир давлатга саёҳат қила оласиз. Тўғри, у виртуал, лекин сиз буни мутлақо ҳис эта оласиз. Қолаверса, мета-олам орқали бизнес қилиш; дейлик, кресло сотиб олмоқчисиз, уни аввал онлайн шаклда ўз уйингизга қўйиб кўришингиз, ёқса, кейин реал ҳаётда сотиб олишингиз мумкин. Бундан ташқари, мета-олам инсонларга кўплаб имкониятларни тақдим этади. Масалан, банк тизими, соғлиқни сақлаш соҳаларида қулайликлар яратиши мумкин», деди Аднан Кашвани.
СОҲА КEЛАЖАГИ
Кашванининг таъкидлашича, бугун мета-оламга киритилган инвестициялар миқдори 140 млрд. доллардан ошади. Биргина ўтган йилнинг ўзида мета-оламга инвестиция киритиш икки бараварга ошган.
«Биласизми, сизга 50 йил олдин кимдир бугунги технологиялар, замонавийлик ҳақида гапирса, ҳеч қачон ишонмасдингиз. Ҳозирги ёш авлод эса технологияга жуда ўч. Улар мета-оламга тез кўника олишади. Энди улар имконсиз нарсаларни ҳам қўлга киритишлари мумкин бўлади», деди эксперт.
«20-25 йил олдин телефон орқали фақат овоз ёки текст ёрдамида мулоқот қилинган бўлса, бугун исталган ҳаракатни амалга ошириш мумкин. Ўша пайтларда келажакда телефон орқали видео жўната оласиз, савдо-сотиқ қила оласиз дейишса, кўпчилик ишонмасди. Буни фантастика деб қарашарди. Кечанинг фантастикаси бугуннинг реаллиги, бугуннинг фантастикаси эртанинг реаллиги. Агар сиз кеч қолсангиз, ҳаракатдаги устунлигингизни йўқотасиз. Биз эса бугун ҳаммасининг имкони борлигини англатиш учун ҳам шу ердамиз», дея сўзини якунлади БААнинг «Cloud Center of Excellence at Etisalat» компанияси директори Аднан Кашвани.
Таъкидлаш жоизки, Абу-Даби шаҳрида бўлиб ўтаётган «Жаҳон Медиа конгресси»да медиа соҳасидаги энг замонавий технологиялар ҳақида ҳам маълумот бериб борилмоқда. Бир қатор таниқли экспертлар соҳадаги муаммолар, замонавий ечимлар ҳақида гапириб, келажак ОАВлари қандай кўринишда бўлиши ҳақида ўз фикрлари билан ўртоқлашмоқда.
Шунингдек, конгрессга 150 дан зиёд ОАВ ҳамда медиа компаниялар, бир қатор медиаэкспертлар таклиф этилган. Қолаверса, ёш журналистлар учун медиатренинглар, семинарлар ўтказилиши белгиланган.
Шоҳрух НЎЪМОНОВ, Нусратулла АСАТУЛЛАЕВ (фото), ЎзА
Абу-Даби шаҳри