Тили, дини, маданияти, урф-одатлари ва дунёқараши бир-бирига яқин халқлар ўртасидаги муносабатлар мустаҳкам асосга эга бўлади. Ўзбекистон ва Туркия ўртасидаги азалий дўстлик ҳамда қардошлик ришталари ҳам тарихий аҳамиятга эга. Бу йил Ўзбекистоннинг Туркия билан расмий дипломатик алоқалари ўрнатилганига 30 йил тўлди.

Маълумки, Туркия дунёдаги БМТга аъзо бўлган 200га яқин мамлакатлар ичида Ўзбекистон Республикасининг давлат мустақиллигини биринчи бўлиб тан олган мамлакат. Кўп йиллик алоқалар давомида ўзаро ҳамкорликдаги ишлар кўлами кенгайиб бормоқда.

Туркия Президенти Режеп Таййип Эрдоған 29-30 март кунлари расмий ташриф билан мамлакатимизда бўлди. Ушбу ташриф, умуман Туркия-Ўзбекистон ҳамкорлик ришталари кенг жамоатчилик эътиборида бўлиб турибди. Хусусан, Олий Мажлис Қонунчиилк палатаси депутатлари бу борада ўз муносабатларини баён қилмоқда. 

Дилбар УСМОНОВА, Олий Мажлис Қонунчилик палатаси депутати:

– Туркия Президенти Режеп Таййип Эрдоғаннинг мамлакатимизга расмий ташрифи иккала дўст мамлакат ўртасидаги сермаҳсул амалий шериклик учун янги имкониятлар эшигини очади.

Дипломатик муносабатлар ўрнатилган 30 йил давомида савдо ва инвестиция соҳаларидаги алоқалар жадал ривожланди. Хусусан, кейинги йилларда ўзаро товар айирбошлаш 2,5 баробарга ўсиб, 3,6 миллиард доллардан ошди. Қўшма корхоналар сони 5 баробар кўпайиб, 2 мингдан ортди. Инвестициявий ҳамкорлик кўрсаткичлари 70 баробарга ўсди.

Давлат раҳбарлари мамлакатимиздаги ислоҳотлар борасида ҳамкорликни мустаҳкамлаш, давлат-хусусий шериклик механизмларини жорий қилиш, фан, таълим, санъат, кино, туризм ва ахборот соҳаларидаги шерикликни янада чуқурлаштириш муҳимлигини қайд этди. Ҳамкорлик кўлами кенгайганини ҳисобга олиб, томонлар икки ёқлама муносабатларни янги даражага – кенг қамровли стратегик шериклик босқичига олиб чиқишга қарор қилдилар.

Ўзбекистон-Туркия ҳамкорлигини янада кенгайтиришга қаратилган ҳужжатлардан имтиёзли савдо тўғрисидаги битим, давлат чегаралари орқали товарлар ва транспорт воситаларининг ўтиши ҳақида олдиндан ахборот алмашиш тўғрисидаги баённома, меҳнат ва бандлик соҳасида ҳамкорлик тўғрисидаги англашув меморандуми, суд экспертизаси соҳасида ҳамкорлик меморандуми, қурилиш соҳасида англашув меморандуми, соғлиқни сақлаш вазирликлари ўртасида 2022-2023 йилларга мўлжалланган Ҳаракатлар режаси ҳамда Ўзбекистон Миллий ахборот агентлиги билан Туркиянинг “Анадолу” агентлиги ўртасида Ҳамкорлик битими имзолангани дўст мамлакат билан муносабатларимиз юқори даражага кўтарилганидан далолат беради.

Ўзбекистоннинг хорижий давлатлар билан ўзаро стратегик шериклик алоқалари мустаҳкамланиб бораётгани юртимизнинг истиқболга юз тутаётгани, дунё ҳамжамиятида обрў ва эътибори ошиб бораётганини кўрсатмоқда.

Феруза НИҒМАТОВА, Олий Мажлис Қонунчилик палатаси депутати:

– Туркия Президентининг юртимизга, давлатимиз раҳбарининг Туркияга расмий ташрифлари чоғидаги келишувлар мамлакатларимиз ўртасида ўзаро ишонч ва дўстлик ришталари билан боғланган янги саҳифа очилишига замин яратди, десак муболаға бўлмайди.

Рақамларга мурожаат қиладиган бўлсак, 2016 йилда Ўзбекистон ва Туркия ўртасидаги ўзаро савдо ҳажми 1,2 миллиард АҚШ долларини ташкил этган бўлса, 2017 йилда бу кўрсаткич 1,5 миллиард доллардан ошди. Ўзбекистон ва Туркия ўртасидаги маҳсулот айирбошлаш ҳажми 2020 йил якунларига кўра, 2016 йилга нисбатан икки баробар ўсди ва 2 миллиард АҚШ долларидан ошди. Яқин истиқболдаги режада эса бу кўрсаткичларни 5 миллиард АҚШ долларига кўтариш белгиланган.

Бугунги кунда мамлакатимизда хорижий капитал иштирокидаги фаолият юритаётган корхоналар умумий сонининг 12 фоизини турк капитали иштирокидаги корхоналар ташкил этмоқда. Туркия дунёнинг 20 та йирик иқтисодий ривожланган давлатларидан бири ҳисобланиши ва Ўзбекистон учун муҳим ҳисобланган туризм, тўқимачилик, автомобилсозлик, қурилиш, озиқ-овқат саноати соҳаларида юқори натижаларни қўлга киритганлиги биз учун муҳим иқтисодий шерик эканлигини яна бир бор тасдиқлайди.

Кундалик турмушимизда, айниқса, аёллар орасида энг харидоргир кийим-кечаклар мазкур мамлакатда ишлаб чиқарилган бўлади. Савол туғилиши табиий. Нима учун?

Туркиянинг тўқимачилик ва заргарлик буюмлари саноати дунёдаги кучли бешталикка киради. Демак, кийим-кечак, тўқимачилик маҳсулотларининг сифати ҳам шунга яраша. Охирги йилларда мамлакатимизда ҳам айнан Туркия билан ҳамкорликда трикотаж маҳсулотлари ишлаб чиқарадиган қўшма корхоналар сонининг ошиб бораётганлиги, уларнинг асосий маҳсулоти экспортга йўналтирилганлиги ҳам маҳсулотларнинг сифати яхшиланиб, жаҳон стандартларига жавоб бераётганлигидан далолат.

Мамлакатимизга ташриф буюраётган сайёҳларнинг ҳам катта қисмини турк сайёҳлари ташкил этади. Демак, Ўзбекистон шиддат билан ривожланаётган сайёҳлик хизматлари бозори сифатида мазкур йўналиш бўйича дунёнинг етакчи мамлакатлари қаторидан жой олган Туркияни бефарқ қолдирмаслиги табиий. 

Махфират ХУШВАҚТОВА, Олий Мажлис Қонунчилик палатаси депутати:

– Ўзбекистон ва Туркия азалдан тарихи ва маданияти бир бўлган мамлакатлардир. Шу боис, икки мамлакат ўртасидаги сиёсат, иқтисодиёт, савдо-сотиқ, транспорт, энергетика, қишлоқ хўжалиги, саноат, маданият ва таълим каби соҳалардаги ҳамкорлик алоқалари йил сайин кенгайиб бормоқда. Айниқса, ушбу ҳамкорлик алоқалари сўнгги беш йилда стратегик шериклик даражасига кўтарилди. Бунда эса икки мамлакат раҳбарларининг мунтазамлик касб этаётган олий даражадаги учрашувлари ҳамда самимий мулоқотларининг ўрни алоҳида аҳамият касб этади.

Жумладан, ўтган қисқа вақт ичида икки давлат раҳбарларининг беш маротаба ташрифлари амалга оширилди. Туркия Президентининг 2022 йилнинг 29-30 март кунларида Ўзбекистонга ташрифи ўзаро ҳамкорлик алоқаларини янги босқичга олиб чиқишда муҳим ўрин тутади. 

Ташрифнинг биринчи кунида Туркиянинг “Cengiz Enerji” компанияси томонидан Тошкент вилоятида амалга оширилган замонавий иссиқлик электр станциясини ишга тушириш ҳамда Сирдарё вилоятида шундай станция қурилишини бошлаш маросими бўлиб ўтди. Ушбу мажмуалар Ўзбекистон ва Туркия ўртасидаги иқтисодий ҳамкорлик самараларининг ёрқин ифодасидир. Таъкидлаш жоизки, охирги бир йилнинг ўзида туркиялик компаниялар билан биргаликда Ўзбекистоннинг жадал ривожланаётган иқтисодиёти учун жуда муҳим бўлган 5 та йирик энергетика лойиҳалари амалга оширилди. 

Шунингдек, ташриф доирасида Ўзбекистон Миллий ахборот агентлиги билан Туркиянинг “Анадолу” агентлиги ўртасида ҳам Ҳамкорлик битими имзоланди. Бу эса икки мамлакат халқларини доимий равишда мамлакатлардаги улкан ўзгаришлар, биргаликда амалга оширилаётган лойиҳалар ҳамда бой маданий мерос билан яқиндан таништириб бориш имконини беради.

ЎзА мухбири 

Муҳтарама Комилова 

тайёрлади