“Навоий кон-металлургия комбинати” акциядорлик жамиятида ихтирочилик ва рационализатор ёшлар ва мутахассисларни рағбатлантириш мақсадида “Энг яхши ихтирочи”, “Энг яхши ёш рационализатор”, “Энг яхши инновацион ғоя ва рационализаторлик таклифи” кўрик-танловлари, шунингдек, ҳамма бўлинмада ёш рационализаторлар клублари, цех, завод, кон ва шахталарда тўгараклар ташкил этилган.

– 2011-2021 йилларда комбинат мутахассислари 37 та ихтиро учун Ўзбекистон, Россия, Украина, Германия ва Швейцария давлатлари патентларини қўлга киритди, – дейди комбинатнинг Илмий-техник маҳсулотлар чиқариш гуруҳи раҳбари Наргиза Камолова. – Бугунги кунда унинг 16 таси ишлаб чиқариш жараёнида қўлланилмоқда, 12 таси бўйича эса иш олиб борилмоқда. 10 йилда яратилган ихтиролардан олинган иқтисодий самарадорлик 1 триллион 244 миллиард сўмдан ошди.

Комбинат мутахассисларининг “Олтин-мишьякли ишланиши қийин бўлган сульфидли рудаларидан олтин ажратиш усули” мавзусидаги ихтироси 2017 йилда Бирлашган Миллатлар Ташкилоти таркибида 156 та давлат аъзо бўлган Жаҳон интеллектуал мулк ташкилотининг Олтин медали билан тақдирланган. Бу ихтиронинг аҳамиятли жиҳати шундаки, 3-гидрометаллургия заводида қўллаш натижасида маъдандан олтинни ажратиб олиш даражасини 13 фоизга, тайёр маҳсулот ҳажмини 10 фоизга ошириш имконини берди. Бундан ташқари, рационализаторлик йўналишида олиб борилаётган ишлар ҳам эътирофга арзигулик. 2018 йилда 97 та, 2019 йилда 113 та, 2020 йилда 187 та, 2021 йилда 206 та рационализаторлик таклифи ишлаб чиқилиб, улар тўлиқ ишлаб чиқаришга жорий этилди. Ва бу таклифлардан комбинат 2019-2021 йилларда 183,2 миллиард сўмлик иқтисодий самарадорликка эришди.

– Марказий кон бошқармасидан тақдим этилган “Рудани ювиш майдончасининг юқори қатламларида ҳимоя қатламини жойлаштириш” мавзусидаги таклифдан эришилган иқтисодий самарадорлик 15,7 миллиард сўмни ташкил этди, – дейди Наргиза Камолова. – Шунингдек, Шимолий кон бошқармасидан тақдим этилган “Коннинг оксидланган рудаларини қайта ишлаш ҳисобига тайёр маҳсулот ишлаб чиқариш ҳажмини ошириш” мавзусидаги таклифдан олинган иқтисодий самарадорлик 9,7 миллиард сўмни, 1-гидрометаллургия заводидан тақдим этилган “Қорақўтон” конининг ишланиши қийин бўлган маъданларини қайта ишлаш технологик схемасини такомиллаштириш” мавзусидаги рационализаторлик таклифидан олинган иқтисодий самарадорлик 8,7 миллиард сўмни ташкил этди.

Комбинатда ихтирочилик йўналишида ишларнинг тизимли йўлга қўйилгани, бу йўналишда изланишлар олиб бориш учун барча шароитлар яратиб берилгани, қолаверса, комбинат раҳбарияти томонидан муаллифларга қаратилган алоҳида эътибор ва рағбат туфайли ишчи-ходимлар ўртасида ихтирочилик ва рационализаторлик таклифлари устида янада кўпроқ иш олиб борилмоқда. 

– Комбинатга ишга ўтгандан сўнг орзуларимни рўёбга чиқариш учун имкониятларга эга бўлдим, – дейди Шимолий кон бошқармаси Назорат-ўлчов асбоблари ва автоматика марказий лабораторияси муҳандиси Азамат Исамов. – Улкан корхонада меҳнат қилаётганимдан ғурурланиб, комбинат ютуқларига нафақат меҳнатим, балки ёш рационализатор сифатида ўз ҳиссамни қўшишни асосий вазифам, деб биламан. Иш даврида ва бўш вақтларимда қизиқишимни амалга ошириш билан шуғулланаман. Рационализаторлик таклифим корхонага қарийб 1,2 миллиард сўм иқтисодий самара келтириши кутилмоқда. 

– Геология йўналишида “Электронлар тарамининг чизиқли тезлаткичнинг тормозлаш нишонига нисбатан ҳолатини текширишнинг янги усули ва белгили шиша намунасидан фойдаланган ҳолда электронлар тарамининг фокусланишини баҳолаш” мавзуси ҳамда механика йўналишида “Ч2-600 редукторни реконструкция қилиш” мавзусида рационализаторлик таклифи устида иш олиб бордим. Ушбу рационализаторлик таклифнинг қулайлиги шундаки, насосларнинг ишлаш муддатини узайтириш ва ходимлар ишини соддалаштиришга қаратилган, – дейди “Мурунтов” кони Гамма-активлаштирилган таҳлил марказий лабораторияси бошлиғи Алишер Қўлдошев.

Комбинатдаги ўзгаришлар жараёнида ихтирочилик ва рационализаторлик таклифларини илгари сураётган ишчи-ходимларнинг алоҳида ўрни бор. Комбинат раҳбариятининг янгиликлар яратиш йўлида уларни доимий қўллаб-қувватлаб келаётгани эса комбинатнинг йил сайин ривожланишига ўз ҳиссасини қўшмоқда.

Абдували Бўриев, ЎзА