Муносабат

Кейинги йилларда давлатимиз раҳбари ташаббуси билан айрим соҳа ходимлари билан очиқ мулоқотлар ўтказиш анъанага айланди. 18 август куни тадбиркорлар билан бўлиб ўтган навбатдаги очиқ мулоқот ҳам мамлакатимизда тадбиркорлик муҳитини янада яхшилаш, бу йўналишда ўзини илк бор синаб кўрмоқчи бўлган ёшларни ҳар томонлама қўллаб-қувватлашга қаратилган таклиф ва ташаббусларга бой бўлганлиги билан янада аҳамиятлидир.

Давлатимиз раҳбари томонидан тадбиркорлардан келиб тушган мурожаат ва таклифлар ечими юзасидан дастлаб 2021 йил 57 та, 2022 йил эса 55 та ташаббус илгари сурилган эди. Ушбу таклифларнинг барчаси қисқа фурсатларда ҳаётга татбиқ этилди. Хусусан, ўтган йилги таклифлар асосида бизнес субъектлари микро, кичик, ўрта ва йирик тоифаларга бўлинди. Уларнинг ҳар бири билан алоҳида ёндашувлар асосида ишлаш тизими йўлга қўйилди.

Туман ва шаҳарлар 5 та тоифага ажратилиб, 60 та туманга алоҳида солиқ, кредит ва молиявий ёрдам режимлари жорий қилинди. Натижада бу туманлардаги тадбиркорлар ўтган олти ойда қарийб 1 триллион сўмлик имтиёзлардан фойдаланди. Бунинг ҳисобига, 20 та тумандаги тадбиркорларнинг даромади ўтган йилга нисбатан бир ярим-икки бараваргача ошди.

Қўшилган қиймат солиғини қайтариш муддати қисқартирилиб, ўтган бир йил ичида 6 мингта корхонага 20 триллион сўм қайтариб берилди. Айниқса, экспортдан валюта тушумини кутмасдан, қўшилган қиймат солиғини интизомли экспортчи корхоналарга қайтариб бериш тартиби жорий қилингани натижасида 2 мингдан зиёд тадбиркорлар ҳисоб рақамига 7 триллион сўм келиб тушди.

Ушбу қайтариб берилган маблағлар нафақат тадбиркорларимиз даромади ортишига, шу билан бирга, маблағларини ўз фаолиятини янада ривожлантириш учун қайта сармоя сифатида киритишига ва янгидан янги иш ўрнилари яратилишига асос бўлди.

Шунингдек, кредит беришда айланмадаги товарлар, экспорт шартномалари, аккредитивлар ва келгуси тушумлардан ҳам гаров таъминоти сифатида фойдаланиш тизими яратилди. Бу имкониятдан фойдаланган тадбиркорларга 1 миллиард доллар кредитлар берилди. Микро-молия ташкилотларини очиш тартибининг соддалаштирилиши натижасида мамлакатимизда банкларга муқобил кредитлар бозори пайдо бўлди.

Албатта, бугун тадбиркорлик ривожини экспортсиз ва жаҳон бозорисиз тасаввур этиб бўлмайди. Бунда эса божхона хизматининг ўрни юқори. Шу боис, божхона ҳудудида қайта ишлаш тизими соддалаштирилди. Натижада ушбу божхона режимидан фойдаланувчи тадбиркорлар сони 2 баробарга кўпайди. Мисол учун, бир йил ичида ушбу имконият орқали 455 миллион долларлик маҳсулот экспорт қилинди.

Илгари янги тадбиркорлар учун “кириш қийин бўлган” 119 та фаолият бўйича лицензия ва рухсатномалар бекор қилинди ёки хабардор қилиш шаклига ўтказилди. Биргина республика ҳудудида юкларни автомобилда ташиш каби фаолият бўйича лицензияларни бекор қилиш ҳисобига юк ташиш ҳажми бир ярим бараварга ошди.

Албатта, булар қисқа давр – ўтган бир йил ичида амалга оширилган ишлар. Бугунги замон биздан эришилган натижаларга маҳлиё бўлмасдан янгидан-янги марраларни ўз олдимизга мақсад қилиб, юқори натижаларга эришишимизни талаб қилмоқда. Шу боис, учрашувда Президентимиз кичик бизнесга янги имкониятлар яратиш борасида яна бир қатор ташаббусларга тўхталиб ўтди.

Жумладан, эндиликда кичик бизнес вакилларини тадбиркорликка ўқитиш, уларга лойиҳа қилиб бериш, фаолиятини молиялаштириш, маҳсулотларига бозор ва бизнесига шериклар топиш бўйича яхлит экотизим яратилади.

Бунинг учун, “Қишлоқ қурилиш банк” “Бизнесни ривожлантириш банки”га айлантирилади. Ушбу янги банкнинг фаолияти ҳам, ишлаш услуби ва молиялаштириш механизмлари ҳам янгича бўлади. Жумладан, банк ҳузурида ҳар бир ҳудудда жами 14 та кичик бизнес марказлари ташкил этилади. Марказлар ташаббускорларнинг бизнес лойиҳаларини ишлаб чиқишга кўмаклашади, ўз ҳисобидан янги лойиҳа қилмоқчи бўлган тадбиркорларни ўқитади, янги лойиҳаларга зарур мутахассисларни жалб қилади, тадбиркорлар учун бухгалтерия, солиқ, аудит, маркетинг, ҳуқуқий ва бошқа консалтинг хизматларини кўрсатади.

Шунингдек, ҳудудлардаги кичик бизнес марказларида ўқиган тадбиркорларнинг лойиҳаларини энг қулай шартларда молиялаштириш йўлга қўйилади. Бунда, кичик бизнес лойиҳасининг 10 фоизига тадбиркор инвестиция киритса, 45 фоизига “Бизнесни ривожлантириш банки”нинг ўзи, қолган 45 фоизи учун давлат кўмагида ресурс йўналтирилади.

Кредитлар тадбиркорларга 5-7 йил муддатга имтиёзли шартлар асосида берилади. Ушбу маблағларнинг 150 миллион доллари бўйича кредит линиялари 1 октябрдан очилади. Ўз бизнесини йўлга қўя олган, “кредит ва солиқ тарихи” тоза бўлган тадбиркорларга фаолиятини янги босқичга олиб чиқиш учун кредит олишда гаров талаби 50 фоизга камайтирилади.

Шунингдек, лойиҳа доирасида олиб кириладиган асбоб-ускунани суғурталаш, хомашё ва материалларни сертификатлаш харажатлари ҳам марказлар томонидан қоплаб берилади. Умуман, дастурда иштирок этаётган кичик бизнес корхоналари фаолиятини уч йилгача текширишга йўл қўйилмайди.

Кичик бизнес марказлари кўмагида лойиҳа ташаббускори ва йирик давлат корхоналари билан кооперация алоқалари ўрнатилади. Бунда янги корхоналарда замонавий технологияларни жорий қилиш, ходимлар малакасини ошириш ва маҳсулотини реализация қилишга марказлар ёрдам беради.

Шу билан бирга ушбу корхоналарга давлат харидлари тизимида ўзи ишлаб чиқарган маҳсулотларни 2 йил давомида тўғридан-тўғри шартнома билан сотишга рухсат берилади.

Умуман олганда, кичик бизнес вакилларининг бундай қўллаб-қувватланиши яқин қисқа вақт ичида мамлакатимизда тадбиркорлар сони янада ортишига, иқтисодий барқарорлик таъминланиб, аҳолининг турмуш фаровонлигини оширишга қаратилган ижтимоий лойиҳаларни амалга ошириш учун молиявий имкониятлар янада кенгайишига хизмат қилади.

Музафара АБДИЕВА,

Олий Мажлис Қонунчилик палатаси депутати.

ЎзА