1 наурыз күні Үргеніш қаласында Хорезм облысының экономикалық және әлеуметтік дамуының алдағы міндеттерін талқылауға арналған жиын өтті.

Сөз басында Президент Шавкат Мирзиёев Өзбекстанда адам капиталын арттыру, халыққа лайықты жағдай жасау, жұмыспен қамтамасыз ету үшін барлық күштер мен мүмкіндіктер жұмылдырылып жатқанына тоқталды.

Атап айтқанда, Хорезмде кейінгі 7 жылда 600 мың жұмыс орны ашылды. Бүгінде облыстың жалпы өнімі 37 триллион сумға, жан басына шаққанда 19 миллион сумға жетті.

Сонымен қатар, уақыт өзгерген сайын адамдардың талап-тілектері жаңа міндеттер қойып отыр. Жиында осыған байланысты шаралар, облыстағы қорларды пайдаланудың жаңа мүмкіндіктері айқындалды.

Хорезмдегі шағын және орта бизнесті одан әрі қолдау үшін жеңілдетілген шарттармен 100 миллион доллар бөлінетіні белгілі болды. Соның арқасында 5 мың 500 кәсіпкерге қолдау көрсетіліп, 50 мың тұрақты жұмыс орнын ашуға болатыны айтылды.

Экономикадағы басты міндеттердің бірі – өңірдегі өнеркәсіпті дамыту. Бұл үшін ең қажетті факторлар мемлекет тарапынан шешілуде.

Кеше Әмудария үстінен тәулігіне 12 мың автокөлік пен 24 пойыз өткізетін алып көпір ашылды. Бұл көлік байланысын жақсартып, жүк тасымалдау құнын азайтып, бизнес пен қызмет көрсету саласының дамуына қосымша серпін береді.

Өнеркәсіп те тұрақты энергия көздерін қажет етеді. Осы мақсатта «Тупроққальа» ауданында француздық «Voltalia» компаниясымен бірлесе отырып, қуаты 100 мегаватт күн электр станциясының құрылысы басталды. Ол жыл соңына дейін іске қосылады.

Сондай-ақ Хорезмде құны 10 миллиард доллар болатын ірі газ-химия кешенін салу бойынша алдыңғы қатарлы шетелдік компаниялармен келіссөздер жүргізілуде. Бұл жоба іске қосылса, 3 мың жұмыс орны ашылып, жылына 2,5 миллион тонна жоғары қосылған құны бар полимерлер өндіріледі.

Индустриялық жобаларды қолдау және жеделдету шаралары белгіленді. Хорезмге Өндірісті даму қорынан 100 миллион доллар бөлінеді.

Бизнесті дамыту банкі шағын және орта өнеркәсіптік жобаларға 7 жыл мерзімге 18 пайызбен 1,5 миллиард сумға дейін несие береді.

Сонымен қатар, 1 сәуірден бастап импортталатын құрал-жабдықтар, қосалқы бөлшектер мен шикізат 5 жылға кедендік баж салығынан босатылады, қосымша құн салығын 180 күнге кешіктіріп төлеуге жол беріледі. Жергіліктендіру жобалары бойынша несие сыйақысының 10 пайызы өтеледі.

Мемлекеттік мүлік пен жер телімдерін жекешелендіруде 5 жыл ішінде бөліп төлеуге болады. Экономикалық және индустриялық аймақтарда өз міндеттемелерін орындаған кәсіпкерлер жер телімдері мен ғимараттарды жекешелендіруге мүмкіндік алады. Экспорттаушыларға шикізатты басқа өңірден жеткізгені үшін жол шығынының 50 пайызы өтеледі.

2020 жылы үш банктің қатысуымен құрылған инвестициялық компания трансформацияланып, кәсіпкерлер оған 30 пайызға дейін акционер ретінде кіруге рұқсат алады.

«Хазорасп» еркін экономикалық аймағын тиімді пайдалану, индустриалды жобаларды орналастыру, Үргеніш ауданында Технопарк құру міндеті қойылды.

«Дамас» және «Лабо» автокөліктері мен олардың қосалқы бөлшектерін өндіру көлемін ұлғайту, талшықты өңдеу деңгейін 60 пайызға дейін арттыру, фармацевтикалық өнімдердің санын арттыру мүмкіндігі көрсетілді.

Жалпы, жыл соңына дейін облысқа 1,5 миллиард доллар инвестиция, оның ішінде 1 миллиард доллары шетелдік инвестиция, 600 миллион доллары экспортты қамтамасыз етуге болатыны айтылды.

Мемлекет басшысы елді мекендердегі кәсіпкерлікті дамыту мәселесіне ерекше тоқталды. Ол үшін 11,5 триллион сум несие бөлініп, әр аудан, қаланы дамытудың кешенді бағдарламасы бекітіледі.

Қытай тәжірибесіне сүйене отырып, Хорезмде «үй өнеркәсібі» дамытылады. Мысалы, жүн мен піллә өңдеу «Боғот», «Янгиариқ», «Янгибозор», «Қушкупир» және «Үргеніш» аудандарында, кілем тоқу «Хазорасп», «Хиуа», «Тупроққальа» және «Ханкада» кеңінен таралған.

Бұл бағыттар қолдау тауып, жібек және кілем кооперативтері құрылуда. Тұрғындардың үйіне ықшам жабдық орнатуға 100 миллион сумға дейін кепілсіз несие беріледі.

Отбасылық кәсіпкерлік бағдарламасы аясында 5 мың үйге мнтенсивті балық өсірумен айналысу, 4400 үйге тігіншілік, құс шаруашылығы, мал шаруашылығы, ара және бау-бақша шаруашылығына қаржылық қолдау көрсетеді.

Хорезмнің негізгі қозғаушы күштерінің бірі – туризм. Оны одан әрі дамыту үшін 3 жылдық бағдарлама қабылдау туралы шешім қабылданды.

Туристердің Хорезмге бір жыл бойы шектеусіз кіруі үшін «Өзбекстан – менің екінші үйім» визалық жүйесі енгізіледі. Үргеніште «Лазги» және «Авесто» мұражайы құрылады. Қонақ үйлер мен демалыс орталықтарын салуға, орындарды көбейтуге жеңілдікті несиелер беріледі.

Осы арқылы Хорезмге келетін шетелдік туристер ағынын 1 миллионға, жергілікті туристерді 4 миллионға арттырып, 20 мың жұмыс орнын ашуға мүмкіндік береді.

Қызмет көрсету саласын дамыту үшін көлік инфрақұрылымын жақсарту қажет. Сондықтан Үргенішке және республиканың басқа қалаларына авиабилеттер бағасын арзандату үшін 30 миллиард сум субсидия беріледі. Ұшулар саны артады.

«Үргеніш-Хиуа» троллейбус қатынауның аралық уақыты қысқарады, Үргеніштен Хиуа мен Ханқаға электрлі автобус қатынауы жолға қойылады.

Жиында ауыл және су шаруашылығы саласындағы тапсырмалар да көрсетілді. Мақтаның сортаң топыраққа төзімді сорттарын Қытайдан және басқа елдерден әкеліп, өсіру керектігі айтылды. Үргеніш қаласында егін тұқымын сертификаттау зертханасын, әр ауданда 40 шағын тоңазытқыш қоймасын құру жөнінде тапсырмалар берілді.

Салы шаруашылығына да ғылыми тәсілдерді енгізетін уақыт жетті. Осы орайда Филиппиннен әкелінген тұзға төзімді сорттарды Хорезм жағдайына бейімдеу, Оңтүстік Кореямен бірлесе отырып күріш егу кәсіпорнын құру керектігі айтылды. Күріш өнімділігін 150 центнерге жеткізген диқандарға өнімінің жартысын экспортқа шығаруға ұсыныс жасалды.

Ірі қара, құс және балық шаруашылығын кеңейтуге де жаңа мүмкіндіктер айқындалды.

«Тошсоқа» каналын қалпына келтіру жобасының 2-кезеңі, каналды бетондау жұмыстарының барысы қарастырылды. 11 мың гектарда су үнемдеу технологиясын енгізу, 42 мың гектар жерге лазерлік тегістеу, сорғы станцияларын технологиялық жаңарту тапсырылды.

Тұрғын үй мен көршілес инфрақұрылымды абаттандыру мәселелеріне ерекше назар аударылды.

Биыл 119 көпқабатты тұрғын үй салынып, 3500 отбасының жағдайы жақсарады. «Хазорасп», «Шавот», «Үргеніш» аудандарында «Жаңа Өзбекстан» массивтері құрылады.

Электр желілерін, қосалқы станцияларды және трансформаторларды жаңартудың үш жылдық бағдарламасы әзірленеді. Облыс бойынша 233 шақырым жол жөнделеді. 322 ауданда ішкі жолдар абаттандырылады.

Хорезмдегі жоғары оқу орындарында шетелдік бағдарламалар енгізіліп, студенттер халықаралық біліктілікке ие болады. Ауруханалар мен емханаларда қайталанатын тапсырмалар қолайлы етіледі. Есту қабілеті нашар 500 бала кохлеарлық аппаратпен, тағы 2 мың бала есту аппаратымен қамтамасыз етілмек.

Жалпы, жиында белгіленген шараларға 1,1 миллиард доллар және 10 триллион сум бөлінетіні айтылды.