АҚШ Президенти Дональд Трамп 2 апрель куни Вашингтоннинг савдо ҳамкорлари томонидан давом эттирилаётган чекловларга жавоб тариқасида Америка импортига нисбатан энг йирик тариф жорий қилишни режалаштирмоқда.
Трамп ва унинг жамоаси ватандошларини 2 апрель Америка Қўшма Штатлари учун “озодлик куни” бўлишига ишонтиришга уриняпти. Таъкидланишича, АҚШ билан савдо қилаётган, Америка товарларига бож солаётган барча давлатлар учун кенг кўламли “жавоб берилиб”, муайян тўсиқлар ўрнатилади.
Маъмуриятнинг маҳаллий оммавий ахборот воситаларида фаол муҳокама қилинаётган режасига кўра, Қўшма Штатлар импортга 20 фоизлик бож жорий қилади. Хорижий автомобиллар алоҳида тоифа сифатида 25 фоизлик чекка дуч келади.
“Washington Post” газетаси ёзишича, янги чора фақат “АҚШ билан энг йирик савдо мувозанатига эга бўлган ёки савдода камситиш механизмидан фойдаланадиган 15 давлат”га таъсир қилиши мумкин. Трампнинг ўзи қарорга дуч келадиган давлатлар рўйхати билан чекланмай, тариф Европа Иттифоқи, Жанубий Корея, Бразилия ва Ҳиндистонга ҳам қўлланишини таъкидлади.
Америка расмийлари мазкур чораларни иқтисодиёт ва бюджет учун имконият сифатида кўрмоқда. Трампнинг савдо ва ишлаб чиқариш бўйича катта маслаҳатчиси Питер Наварро “Fox News” телеканалига берган интервьюсида энди ҳар йили 600 миллиард доллар импорт божи олиш ва 10 йил давомида бюджетга 6 триллион доллар маблағ тушириш кутилаётганини тан олди.
Кўрилаётган чора-тадбирлар сайловчиларга ваъда қилинган солиқ имтиёзини таъминлаш ва ўсиб бораётган бюджет тақчиллигининг олдини олиш учун давлат ғазнасини тўлдириш механизмига айланиши кўзда тутилган. Ҳозир Молия вазирлиги бюджетдаги камомадни қарийб 1,15 триллион долларга баҳолаган. Бундан ташқари Вашингтон маҳаллий ишлаб чиқаришни ривожлантириш мақсадида мамлакатга хорижий сармоя кириб келишини кутмоқда. Шундан сўнг компаниялар импорт ўрнига товарларни Америка заминида ишлаб чиқаради.
Бугун Трампнинг Канада ва Мексикадан импортга 25 фоизлик бож жорий қилишни вақтинча тўхтатиб турган танаффус тугайди ва Венесуэлага нисбатан иккиламчи бож кучга киради. Каракасдан энергия ресурслари харид қилган барча ҳамкорларга нисбатан ҳам шундай тўсиқ қўйилади.
Сўнгги ҳафталарда АҚШ маъмуриятининг савдо сиёсати иқтисодий таназзул хавфи ҳақидаги саволларни кўпайтирмоқда. “CBS News” телеканали “YouGov” компанияси билан ҳамкорликда ўтказган тадқиқот кўрсатдики, рецессияни кутаётган америкаликлар улуши ўсган, мамлакат келажакда иқтисодий жиҳатдан ўсишига ишонганлар улуши эса, аксинча, камайган.
Март ойида “Fitch” халқаро рейтинг агентлиги Америка Президенти томонидан бошланган “глобал савдо уруши” туфайли АҚШ ялпи ички маҳсулотининг 2025 ва 2026 йиллардаги ўсиши бўйича фаразни мос равишда 1,7 ва 1,5 фоизга туширган эди. Бунинг оқибати бутун жаҳон иқтисодиётига салбий таъсир кўрсатиши кутиляпти. Агентлик жаҳон ялпи ички маҳсулоти ўсиши икки йил давомида кетма-кет 2,3 ва 2,2 фоиз секинлашишини таъкидламоқда.
Қўшма Штатлар томонидан янги тариф жорий этилгач, ҳамкор давлатлар ҳам жавоб чораларини қўлаши кутиляпти. Ғарб матбуоти Трампнинг ҳаракатига жавоб беришга тайёрланаётган давлатлар ҳақида гапириб, асосий ишорани Европа Иттифоқига бермоқда. Бу эса ўз навбатида, глобал савдо ўсишини янада секинлаштириб, сўнгги йилларда дунёда кузатилаётган парчаланиш кучайишини тезлаштиради.
С.Раҳимоа,
ЎзА шарҳловчиси