Россия Президенти Владимир Путин Украинада 30 кунлик ўт очишни тўхтатиш ғоясига қўшилиши, бироқ сулҳ мазмунига оид «саволлар» сақланиб қолаётганини билдирди. BBC шундай ёзган.
Украина Президенти Володимир Зеленский Путиннинг режага жавобини «манипуляция» дея баҳолади ва РФга қарши санкцияни кучайтиришга чақирди.
Ўз навбатида АҚШ Россиянинг нефть, газ ва банк секторига нисбатан қўшимча санкция киритди.
Москвада ўтказилган матбуот анжуманида Путин ўт очишни тўхтатиш таклифига қуйидагича изоҳ берди:
– Ғоя тўғри, биз бу фикрни қўллаб-қувватлаймиз. Муҳокама қилишимиз керак бўлган масалалар бор. Ўт очишни тўхтатиш барқарор тинчликка олиб келиши ва инқирознинг асосий сабабини очиб бериши зарур. Америкалик ҳамкасблар ва ҳамкорлар билан музокара олиб боришимиз керак.
Балки, Трампга қўнғироқ қиларман. Украина томони учун 30 кунлик тинчликка эришиш яхши. Биз бунинг тарафдоримиз, аммо баъзи тушунарсиз жиҳатлар бор. РФ етакчиси таъкидлашича, мунозарали масалалардан бири – Курск вилояти. Россия мазкур ҳудуд устидан тўлиқ назорат ўрнатган, Украина қўшини иҳоталанган.
– Улар кетишга ҳаракат қиляпти, лекин вазият назоратимизда, – деган у. – Украина аслаҳалари ҳам бизнинг қўлимизда. Курскдаги украиналиклар учун икки йўл бор – таслим бўлиш ёки жон таслим қилиш.
Путин ўт очишни тўхтатиш келишуви қандай ишлашига оид баъзи масалаларга ҳам тўхталган:
–30 кундан қандай фойдаланилади? Украинани қайтадан сафарбар қилиш, қайта қуроллантириш учунми? Мақсад одамларни ҳарбий тайёргарликдан ўтказишми? Ким жангни тугатиш буйруғини беради? Нима эвазига? 2000 километрдан ортиқ масофани босиб ўтиш имконини берган сулҳни ким бузди? Бу саволлар ҳар икки томон пухта ишлашини тақозо қилади.
Зеленский ҳам тунги видео мурожаатида мавзуга оид фикр билдирди:
– Путин тўғридан-тўғри йўқ демайди, лекин амалда таклифни рад этишга тайёрланмоқда. Шубҳасиз, у Трампга урушни давом эттирмоқчилигини тўғридан-тўғри айтишдан қўрқади. Россия раҳбари шунчалик кўп шарт қўядики, натижада ҳеч нарса амалга ошмайди.
Путин ва Зеленский баёнотидан сўнг икки томоннинг вазиятга ёндашуви бир-бирига зид экани маълум бўлди.
Украина икки босқичли жараённи истайди: тезда ўт очишни тўхтатиш ва кейинроқ узоқ муддатли келишувга эришиш. РФ эса барча масала бирдан ҳал қилиниши тарафдори.
Россия ҳозирда Украина ҳудудининг тахминан 20 фоизини назорат қилмоқда.
«G7 аъзолари Россияни тенг шартлар асосида ўт очишни тўхтатишга рози бўлишга ва уни тўлиқ бажаришга даъват этмоқда. «Катта еттилик» давлатлари, шунингдек, Украина учун ишончли хавфсизлик чораларини таъминлаш зарурлигини алоҳида қайд этмоқда», — деб ёзади Reuters. Шунингдек, давлатлар Кремль тенг шартлар асосида сулҳга рози бўлмаса, санкциялар киритилишини маълум қилган.
Россия – Беларусь: хавфсизлик кафолати шартномаси кучга кирди
Президент Александр Лукашенконинг Москвага ташрифи доирасида Россия ва Беларусь ўртасида Иттифоқ давлати ҳудудида хавфсизлик кафолати тўғрисидаги шартномани имзолаш маросими бўлиб ўтди.
Мазкур ҳужжатда икки давлат хавфсизлигига таҳдид пайдо бўлганда зарур чора-тадбирлар амалга ошириш бўйича ўзаро кафолат мустаҳкамланган.
Мажбуриятни бажариш хавфсизликка ҳужумнинг олдини олиш учун бошқа давлатлар ва халқаро ҳуқуқ доирасидаги бошқа субъектлар билан муносабати имкониятидан фойдаланиш, нафақат содир этилган, балки амалга оширилиши таҳдиди юзага келган босқинчилик ҳаракатига нисбатан жавоб чораларини кўриш, шунингдек муайян вазиятда зудлик билан зарур ҳарбий, ҳарбий-техник ва бошқа шаклда ёрдам кўрсатишни назарда тутади.
БелТА давлат ахборот агентлиги етакчилар қўшма баёнотидан қуйидаги иқтибосни келтирган:
– Томонлар Иттифоқ давлатининг умумий мудофаа майдони доирасида Беларусь ва Россия хавфсизлигини мустаҳкамлаш мақсадида замонавий чақириқ ҳамда таҳдидларга самарали жавоб бериш бўйича биргаликдаги саъй-ҳаракатларни давом эттиради.
Нашр таъкидлашича, келишув кўзда тутадиган кенг қамровли ҳамкорлик мавжуд ҳарбий-сиёсий муаммоларга мос келади.
Россия ва Украинанинг уруш нуқталари
РФ ҳарбийлари Украина кучлари томонидан эгаллаб олинган Курск вилоятидаги муҳим шаҳар Сужа қайта олинганини маълум қилди. Аввалроқ Кремль бу Украинани чегара орқали кириб келинган ҳудуддан чиқариш амалиёти якуний босқичи эканини айтганди.
Путин чоршанба куни кутилмаганда Курскка борган эди. Украина армияси раҳбари Александр Сырский ҳам қўшиннинг бир қисми Курскдан олиб чиқилаётганини тасдиқлади.
Айни воқеа АҚШ расмийлари Украина билан 30 кунлик сулҳ битимини муҳокама қилиш учун Россияга жўнаб кетаётган пайт содир бўлди. Президент Владимир Зеленский мамлакат шериклар билан тинчлик йўлида «иложи борича тезроқ» ишлашга «қатъий тайёрлиги»ни билдирган.
Зеленский Курск операцияси ўз вазифасини бажарганини айтган журналистларга. Унинг сўзларига кўра, Украина Қуролли кучларининг Курск вилоятига ҳужуми натижасида Россия армияси ўз кучларининг бир қисмини Харков, Суми ва Покровск йўналишларидан олиб чиқиб кетган ва бу режа бажарилган.
Бундан олдин Путин Трампнинг Украина аскарлари қуршовда қолгани, уларни қутқариш ҳақидаги илтимоси билан танишиб чиққани, украиналиклар қуролларини ташлаб, таслим бўлишса уларнинг хавфсизлиги кафолатланишини айтган эди. Киев бундай маълумотларни рад этди.
Тинчликка эришиш учун кураш кетаётган бир пайтда жанг майдонида ҳам тўқнашувлар авж олган. Ушбу ҳафта Киев Москвага бир неча маротаба дронлар орқали ҳужум қилди. Ҳафта бошида пойтахт мери Сергей Собяниннинг 69 та Украина дрони уриб туширилганини айтди. Дронларнинг қолдиқлари турар жой биноларининг устига қулаган. Мамлакатдаги қатор аэропортларга чекловлар киритилган эди.
АҚШ Украинага ҳарбий ёрдамни қайта тиклади
Ҳафта ўртасида Саудия Арабистони Жидда шаҳрида бўлиб ўтган Украина ва АҚШ делегациялари учрашувидан сўнг эълон қилинган қўшма баёнотга кўра, Қўшма Штатлар разведка маълумотини алмашиш бўйича чекловни дарҳол бекор қилган ва Украинага хавфсизлик соҳасида ёрдам кўрсатишни давом эттиради. Бу ҳақда «Politico» нашри ёзган.
Шундан сўнг Украина 30 кунлик ўт очишни тўхтатиш тартибини жорий этишга рози бўлган. Айнан Жиддадаги учрашувдан кейин Украинага қурол етказиб бериш қайта йўлга қўйилди.
Давлат котиби Марко Рубио музокара мезбонлиги учун Саудияга миннатдорлик билдириб, энди РФ АҚШ ва Украина томонидан келишилган ўт очишни тўхтатиш шартини қабул қилиши, урушни батамом тугатадиган «ҳақиқий музокара»га ўтиши кераклигини айтган эди.
Ҳафта охирига келиб, Трампнинг Яқин Шарқ бўйича махсус элчиси Стив Уиткофф Москвага келган. Видео ёзиб олинаётган вақтда тафсилотлар очиқланмаган эди.
«Ядровий учлик» суҳбатлашди
14 март куни Хитой, Эрон ва Россия Пекинда бўлиб ўтган Теҳроннинг ядровий дастури бўйича музокарадан сўнг «Босим ва таҳдидларга қарши дипломатияни йўлга қўйиш, ҳар қандай ноқонуний, бир ёқлама санкцияларни тўхтатиш»га келишиб олди, деб хабар берди CNN.
Уч мамлакат ташқи ишлар вазирлари ўринбосарлари учрашуви АҚШ Президенти Дональд Трамп Эрон билан фақат муроса ёки ҳарбий йўл орқали келишиш мумкинлигини айтганидан бир неча кун ўтиб содир бўлди.
– Томонлар мавжуд вазиятнинг асосий сабабини аниқлаш, санкция босими ва куч ишлатиш таҳдидидан воз кечиш мажбуриятини олиши керак, – деди ХХР ТИВ раҳбарининг ижрочи ўринбосари Ма Чжаоху.
Қайд этиш жоиз, Чин расмийлари бир неча бор АҚШнинг Эронга нисбатан санкциясига қарши чиққан. Трамп маъмурияти томонидан қўлланаётган, ушбу Ислом давлатини ядровий қурол ишлаб чиқаришдан қайтаришга қаратилган «кучли босим» компаниясини танқид қилган.
Яман Исроилга тегишли кемалар ҳаракатини чеклади
Яман Қуролли кучлари Қизил денгиз, Араб денгизи, Боб ал-Мандеб бўғози ва Адан кўрфазида Исроилга қарашли ҳар қандай кема ҳаракати тақиқланишини эълон қилди.
«IRNA News» ёзишича, ушбу чора орқали Фаластин халқини қўллаб-қувватлаш ва Ғазодаги қамални тугатиш мақсад қилинган.
Аввалроқ Яманнинг Ансоруллоҳ ҳаракати халқаро воситачилар – АҚШ, Қатар ва Мисрни секторга ёрдам етказиб беришни қайта тиклашга ундаш учун тўрт кунлик муддат белгилаган. Акс ҳолда Исроил режимига қарши денгиз амалиёти қайта бошланиши айтилган эди.
Исроил томонидан ўт очишни тўхтатиш келишувига зид ҳолда Фаластин ҳудудига етказилаётган ёрдам йўли тўсиб қўйилишидан ўн кун ўтгач, ҲАМАС Ғазода яқинлашиб келаётган очарчиликдан огоҳлантирди.
«IRNA News» ёзишича, кўмак ўтиш жойлари ёпилиши ва зарурий таъминот чекланиши сектордаги икки миллиондан зиёд фаластинликнинг азоб-уқубатини янада кучайтирган. Натижада озиқ-овқат нархи кўтарилиб, тиббий буюмлар етишмовчилиги кузатилмоқда.
Ҳаракат қамал қилиш халқаро гуманитар ҳуқуқ ва Женева конвенцияси бузилиши эканини таъкидлаб, юзага келган вазиятни уруш жинояти ва тинч аҳолига қарши жамоавий жазо тури сифатида баҳолади. Шунингдек, ёрдам оқимидан сиёсий восита сифатида фойдаланилишини қоралаб, бу усул Фаластин халқининг қонуний ҳуқуқ учун курашдаги қатъиятини заифлаштира олмаслигини таъкидлади.
<iframe width="560" height="315" src="https://www.youtube.com/embed/_2Gj-XHK9xA?si=0f662Ji8ddmNqQv0" title="YouTube video player" frameborder="0" allow="accelerometer; autoplay; clipboard-write; encrypted-media; gyroscope; picture-in-picture; web-share" referrerpolicy="strict-origin-when-cross-origin" allowfullscreen></iframe>Сардорбек Поёнов, Дониёр Ёқубов, Нишонбой Абдувоитов (видео), ЎзА.