Муносабат
Бугунги кунда Парламентлараро Иттифоқ (ПИ) – дунёдаги энг йирик ва нуфузли парламентлараро ташкилот сифатида глобал сиёсий жараёнларда муҳим ўрин эгаллаб келмоқда. 1889 йилда ташкил этилган ушбу тузилмага 181 та миллий аъзо парламент ва 15 та минтақавий парламент тузилмаси киради.
Бу ташкилот нафақат парламентлар ўртасида мулоқот ва ҳамкорлик учун самарали майдон, балки инсон ҳуқуқлари, гендер тенглик, иқлим ўзгариши, ёшлар масалалари каби глобал муаммоларга парламентлар орқали ечим топишга қаратилган муҳим сиёсий платформа ҳамдир. Парламентлараро Иттифоқ БМТ билан узвий ҳамкорлик қилади, унинг фаолияти дунё парламентларини умумий қадриятлар атрофида жипслаштиришга қаратилган.
Шу нуқтаи назардан, Парламентлараро Иттифоқнинг 150-юбилей ассамблеяси Тошкент шаҳрида ўтказилаётгани нафақат тарихий воқеа, балки Ўзбекистоннинг халқаро сиёсий майдондаги мавқеини янада мустаҳкамлашга хизмат қилади. Бу – мамлакатимиз томонидан халқаро сиёсий харитага қўйилган таъсирчан имзо, глобал сиёсий жараёнларда Ўзбекистон овозининг эмас, балки овоз яратувчи давлат сифатидаги юксалаётган мақомининг амалий тасдиғидир.
Парламентлараро Иттифоқнинг 150-юбилей ассамблеясини Тошкентда ўтказиш – шараф билан бирга, масъулият ҳамдир. Бугунги кунга келиб, 107 давлатдан 1100 дан ортиқ делегатлар, 46 та парламент спикери ва 63 та халқаро ташкилот вакиллари ушбу тадбирда иштирок этишини тасдиқлаган. Президентимизнинг махсус қарори асосида ташкилотчилик ишларига барча масъул идоралар, парламент, ҳукумат ва жамоат ташкилотлари жалб этилди. Хавфсизлик, инфратузилма, ахборот сиёсати, маданий дастурлар ва халқаро пиар фаолияти халқаро стандартларга мувофиқ йўлга қўйилди.
Бундай кенг кўламдаги тадбир илк бор юртимизда ўтказилмоқда ва у Янги Ўзбекистон ислоҳотларининг халқаро майдондаги етарлича эътироф этилаётганининг ёрқин далилидир.
Ассамблеянинг бу йилги мавзуси – “Ижтимоий тараққиёт ва адолат учун парламент ҳаракати” деб белгиланди. Мазкур мавзу парламентларга энди фақат қонун қабул қилувчи эмас, балки ижтимоий ўзгаришларни амалга оширувчи, камбағалликни қисқартириш, тенг имкониятлар яратиш, инсон қадрини улуғлашда ташаббускор сиёсий субъект сифатида қаралиши кераклигини таъкидлайди.
Бу мавзудаги муҳокамалар дунё парламентлари ўртасида ўзаро тушуниш ва умумий ечимлар ишлаб чиқиш имкониятини кенгайтириши шубҳасиз. Ассамблеяда ижтимоий ҳимоя, таълим, соғлиқни сақлаш, аёллар ва ёшлар имкониятларини кенгайтиришга оид масалалар атрофлича муҳокама этилади.
Ассамблея кун тартибида тинчлик ва хавфсизлик, инсон ҳуқуқлари, иқлим ўзгариши, ёшлар ва аёллар иштироки, қуролли можаролар таъсири, БМТ билан ҳамкорлик каби долзарб йўналишлар қамраб олинади. Асосий сессияда ижтимоий тараққиёт ва адолат мавзусида умумий сиёсий муҳокама ўтказилади. Шунингдек, IPU қўмиталарининг ҳисоботлари, резолюция лойиҳалари муҳокамаси ва қабул қилиниши режалаштирилган.
Хусусан, Фаластиндаги вазият бўйича икки давлатли ечимни қўллаб-қувватлашга қаратилган сиёсий баёнот ва тинчлик ташаббуслари муҳокама марказида бўлади. Ёшлар форуми, аёл депутатлар учрашуви, сунъий интеллект, болалар ҳуқуқлари ва иқлим масалалари бўйича алоҳида тадбирлар ҳам ўтказилиши кўзда тутилган.
Парламентлараро Иттифоқнинг 150-юбилей ассамблеяси нафақат жаҳон парламентаризмида муҳим босқич, балки инсон қадрини устувор қўядиган янги сиёсий йўналишнинг бошланишидир. Ассамблеяда қабул қилинадиган ҳужжатлар – декларация ва резолюциялар – XXI асрдаги парламент фаолияти учун амалий “йўл харитаси” бўлиб хизмат қилади.
Ўзбекистон ушбу жараёнда глобал сиёсий жараёнларда фаол овоз сифатида эмас, балки янги овоз яратувчи мамлакат сифатида ўзини намоён қилмоқда. Тошкент эса дунё парламентлари учун янги мулоқот марказига айланмоқда.
Элдор ТУЛЯКОВ,
“Тараққиёт стратегияси” маркази
ижрочи директори.
ЎзА