Маълумки, 3-4 апрель кунлари Самарқанд шаҳрида “Марказий Осиё – Европа Иттифоқи” биринчи саммити бўлиб ўтади.
Ўзбекистон Республикаси Президенти Шавкат Мирзиёев раислигида ўтадиган мазкур тадбирда Европа кенгаши Президенти Антониу Кошта, Европа комиссияси Президенти Урсула фон дер Ляйен, Қозоғистон Республикаси Президенти Қосим-Жомарт Тоқаев, Қирғиз Республикаси Президенти Садир Жапаров, Тожикистон Республикаси Президенти Эмомали Раҳмон ва Туркманистон Президенти Сердар Бердимуҳамедов иштирок этади.
“Келажакка сармоя киритиш” шиори остида ўтадиган анжуманда Европа тикланиш ва тараққиёт банки ҳамда Европа инвестиция банки раҳбарлари ҳам иштирок этиши кутиляпти.
Инвестициявий ҳамкорликни кенгайтириш, товар айланмасини ошириш, инновация, “яшил” энергетика, тоғ-кон, қишлоқ хўжалиги, транспорт, логистика, рақамлаштириш соҳаларида қўшма дастур ва кооперация лойиҳаларини илгари суриш, маданият, туризм, фан, таълим каби устувор йўналишларда фаол алмашинувни давом эттириш масалалари диққат марказида бўлади.
Ўзбекистон ЕИ билан муносабатни мустаҳкамлаб, Марказий Осиё – ЕИ мулоқоти муҳим иштирокчиси сифатида майдонга чиқаётган бир пайтда Италия ҳам ЕИнинг Марказий Осиё бўйича ташаббусларида фаол қатнашиб, минтақа мамлакатлари билан ҳамкорликни кучайтиришга интилмоқда.
Ўзбекистон ва Италия муносабати икки томонлама ва турли доираларда амалга оширилмоқда. Бу алоқалар бугун стратегик шериклик даражасига кўтарилган. Ўзбекистонга Италиянинг Марказий Осиёдаги энг ишончли шериги сифатида қаралади. Худди шундай Италия ҳам Ўзбекистон учун Европадаги ишончли ҳамкор.
1996 йил ЕИ билан шериклик ва ҳамкорлик битими айнан Италиянинг Флоренция шаҳрида имзоланган. Ғарбий Европа давлатлари орасида Ўзбекистонга уюштирилган энг кўп расмий ташриф статистикаси ҳам шу давлатга тегишли.
Бугунги кунда икки мамлакат ўртасидаги савдо-иқтисодий, инвестициявий ҳамкорлик изчил ривожланиб, қатор соҳаларда янги босқичга кўтарилган.
Алоқаларда аниқ ҳамкорлик йўналишлари мавжуд. Хусусан, оғир саноат, металлургия, тўқимачилик, экспортни қўллаб-қувватлаш, инвестиция, технология, маданий меросни сақлаш бўйича алоҳида келишувлар имзоланган. Туризм, олий таълим соҳаларида шериклик жадал ривожланмоқда. Умуман, кўлами кенгайиб бораётган муносабат узоқ муддатли ва умумий манфаатга эга.
Юртимиздаги мавжуд Италия капитали иштирокидаги 54 қўшма корхонадан 35 таси тўлиқ хориж сармояси асосида шаклланган. Бу жамоалар асосан алкоголсиз ичимлик, упа-элик, тўқимачилик маҳсулотлари ишлаб чиқариш, пахта чиқиндисини қайта ишлаш ва савдо-сотиқ соҳаларига ихтисослашган.
Жиззах вилояти Бахмал туманида “BMB Trade Group” ва “FIN.OPERA s.r.l.” компаниялари ҳамкорлигида заъфарон ва бошқа доривор ўсимликларни етиштириш, қайта ишлаш корхонаси ташкил этилиб, айни пайтгача Италияга 15 миллион евролик экспорт амалга оширилди. Охирги йилларда товар айирбошлаш кўрсаткичи қарийб 400 миллионга яқинлашди.
Савдо-иқтисодий ҳамкорликни янги босқичга олиб чиқишда давлат раҳбарларининг сайъ-ҳаракати ҳал қилувчи омилдир. Ўзбекистон Республикаси Президенти Шавкат Мирзиёевнинг Италия билан иқтисодий муносабатларни янада мустаҳкамлаш мақсадида 2023 йил июнь ойида Римга расмий ташриф билан борди. Бунга жавобан Италия Президенти Сержо Маттарелла ўша йил ноябрь ойида Ўзбекистонга келди. Натижада стратегик шерикликни кучайтиришга қаратилган муҳим ҳужжатлар имзоланди.
Куни кеча Страсбур шаҳрида Европарламентнинг навбатдаги йиғинида Самарқанд шаҳрида бўлиб ўтадиган биринчи саммит олдидан Европа Иттифоқи ва Марказий Осиё ўртасидаги муносабат муҳокама қилинди.
– Марказий Осиё ЕИ ва Ғарб фаровонлиги учун муҳим ҳудуд, – деди Европа палатаси Ташқи ишлар, хавфсизлик ва мудофаа қўмитаси вице-президенти Алберико Гамбино. – Италия эса икки минтақа ҳамкорлигини мустаҳкамлашга салмоқли ҳисса қўшади.
Италия жаҳон миқёсида замонавий университетларга эга мамлакатлар қаторида эътироф этилади. Бу юртда илм-фан, технология ривожланган. Ўзбекистондаги илк хорижий олий таълим муассасаларидан бири Турин политехника университетидир. Таълим дастурлари бўйича талабалар алмашинуви йўлга қўйилган, олий ва умумий таълимда тизимида итальян тили ўқитилади. Маданиятлараро мулоқот ўрнатилган, Ўзбекистон ва Италия дўстлик жамияти, Парламентлараро ҳамкорлик қўмитаси бор.
Ахборот алмашиш соҳасида ҳам алоқалар яхши йўлга қўйилган. Хусусан, 2023 йил 21 июнда Италиянинг нуфузли “ANSA” ахборот агентлиги ва Ўзбекистон Миллий ахборот агентлиги ўртасида меморандум имзоланган. Мазкур агентлик ўз манбаларида мамлакатимиз ҳаётига оид материалларни мунтазам эълон қилиб боради.
Яқинда Сан-Ремо шаҳрида 6-15 ёшли хонандалар ўртасида ўн олтинчи марта ўтказилган “Sanremo Junior” халқаро қўшиқ танловида юртимиз шарафини ҳимоя қилган 11 ёшли Ясмина Ҳусниддинова Гран-при совринини қўлга киритди. Дунёнинг 25 нафар ёш сара ижрочилари иштирок этган мазкур тадбирда ҳамюртимиз Селин Дионнинг “S'il suffisait d'aimer” қўшиғини ижро этиб, барчани лол қолдирди.
Қайд этиш жоиз, Италия Ўзбекистон билан бирга минтақавий интеграцияни кучайтиришга қаратилган қатор ташаббусларни илгари сурмоқда. Масалан, 2023 йил бўлиб ўтган Марказий Осиё – ЕИ саммитида Италия ва Ўзбекистон ўртасида қишлоқ хўжалиги, саноат ҳамда экология соҳаларида ҳамкорликни кенгайтиришга оид муҳим келишувлар имзоланган.
Эртага бошланадиган биринчи ЕИ – Марказий Осиё саммити эса икки ва кўп томонлама ҳамкорликнинг янги даврини бошлаб бериши шубҳасиз. Зеро, мазкур нуфузли анжуман Марказий Осиё давлатларига Европа билан муносабатни мустаҳкамлаш, савдо ва инвестицияни кўпайтириш, хавфсизлик соҳасидаги ҳамкорликни кучайтириш учун йўл очиши кутиляпти.
Ўткир Алимов, ЎзА шарҳловчиси