Ўзбекистонда иссиқхона тармоғи ривожланди. Йиллик, мавсумий экинлар тури кўпайди. Иссиқхоналарда гидропоника, ҳатто қувурларда кўчатлар экиб парваришланяпти. Лекин улар қиш мавсумида қандай иситиляпти? Кимдир кўмир, кимдир газдан фойдаланар эди. Бу йил иссиқхоналарни газ билан иситиш чекланди.

Фарғона вилоятида бу масалада Хитой тажрибаси қўлланадиган бўлди.

Статистик маълумотларга қараганда Хитойда деҳқончилик қилинадиган умумий майдоннинг 2 фоизи иссиқхоналардан иборат экан. Бу кичик рақам эмас. Бир неча юз миллион Му, ёки гектар дегани. Хўш улар қандай иситади? Албатта қуёш батареялари ва бизнинг шароитда кигиз деб аталувчи қоплама тўшалади. 

Тошлоқ туманида Варзак  маҳалласи бор. Унда 708 та хонадон жойлашган. 4 мингдан зиёд аҳоли яшайди. Варзакни халқ тилида кигизчи маҳалла, деб ҳам атайдилар. Бу бежиз эмас. Чунки маҳалла хонадонларининг 80 фоизи кигиз тайёрлаш билан шуғулланади. Мамарозиқ ота бош оила уларнинг бири.

– Ота ва боболаримиз кигизчилик билан шуғулланишган. Улардан ўрганганман бу хунарни, – дейди кигизчи уста Мамарозиқ Ҳайдаров. – 3 та ўғлим бор. Улар ҳам шу касбни давом эттиряпти. Бир ойда мингтадан ортиқ кигиз ишлаб чиқардик. Хом-ашёни Андижон, Наманган, Қўқондан келтириб беришади. Тайёр маҳсулотни эса Қирғизистон, Тожикистон, Қозоғистонга олиб кетишмоқда.

Бир ойда бир неча юзта ўлчами 2 метрга 6 метрли кигиз ишлаб чиқариш осон эмас. Лекин уста ишни енгиллаштирадиган йўлини топган.

–Аввалари кигизни оёқда тепар эдик. Бу ускунани эса ўзим ясадим. Велосипеднинг ғилдираги, ташландиқ тракторнинг шестернасини олиб битта моторга уладим. Бунда оёқда тепгандан пишиқ бўлади, – дейди Мамарозиқ Ҳайдаров.

Хўш, Мамарозиқ ота оила аъзолари билан тайёрлаётган маҳсулотнинг иссиқхона билан боғликлиги нимада? Отанинг бир девор қўшниси Валижон ака Қурбонов ҳам аслида кигизчи. Аммо унинг ҳовлисида иссиқхонаси бор.

–Иссиқхонамизнинг узунлиги 23, эни 8,5 метр. Унга лимон экканман. Остига қалампир, кўк, исмалоқ экилган ва сепилган, – дейди хонадон эгаси Валижон Қурбонов. – Буни қишда иситиш учун газ ҳам, кўмир ҳам ёқмайман. Фақат бир қатор плёнка ва устидан кигиз ёпаман. Шунда ташқарида 20 даража совуқ бўлганида ҳам ичкарида 10 даража илиқ сақланади. 

Тўғри, иссиқхоналарни қишда кигиз билан ёпиш азал-азалдан Хитойда қўлланиб келинади. Мана энди Фарғона вилоятида ҳам бу усулдан кенг фойдаланадиган бўлдилар. Тошлоқнинг Варзагида бўлиб ўтган семинарда иссиқхона эгаларига қишда кўмир ёқмай кигиз ёпиб кўчатни совуқдан сақлаш усуллари тавсия қилинди.

Дарвоқе, кигизчилик хом-ашёси Ўзбекистонда деярли бепул, десак ҳам бўлаверади. Чунки шу кунгача мамлакат бўйлаб миллионлаб қўй жуни чиқиндихонага ташланар эди. Энди уни тошлоқликлар сотиб оляптилар.

 –Варзак маҳалласида кигизчилик корпорацияси ташкил қилинган. Корпорация оилаларни хом ашё билан таъминлайди, – дейди махалладаги ҳоким ёрдамчиси Абдуғани Сулаймонов. – Ишлаб чиқарилган маҳсулотни сотиш билан ҳам корпорациянинг ўзи шуғулланади. Мана шу хонадон 3 ойнинг ичида 4000 та кигиз ишлаб чиқарди. 

Биргина шу тармоқнинг шаклланиши, унинг хом-ашё йиғиш, қайта ишлаш, сотиш каби тизими ташкил топиши туфайли минглаб иш ўринлари ҳам пайдо бўлди.

<iframe width="640" height="360" src="https://www.youtube.com/embed/i3IFaLuLV1k" title="Иссиқликни сақлашнинг Хитой тажрибаси" frameborder="0" allow="accelerometer; autoplay; clipboard-write; encrypted-media; gyroscope; picture-in-picture; web-share" allowfullscreen></iframe>

Муаллиф: Муҳаммаджон Обидов

Тасвирчи: Элёр Олимов.