2025 yil 18 avgust kuni Oq uyda AQSH prezidenti Donald Tramp, Ukraina prezidenti Volodimir Zelenskiy va Yevropa yetakchi davlatlari rahbarlari ishtirokida Ukraina, xavfsizlik kafolatlari hamda tinchlik muzokaralari istiqbollariga oid muhim masalalar muhokama qilindi. Bu uchrashuvni Tramp "1877 yildan buyongi eng muhim sammit" deb atadi.

O‘zA hodisalar xronologiyasini taqdim etadi.

Sammit Tramp va Zelenskiyning chiqishi bilan boshlandi. Ular ikki tomonlama muzokaradan Oq uyning an’anaviy Oval ofisida emas, balki banket zalida Yevropa yetakchilari bilan kengaytirilgan uchrashuvga o‘tishdi.

Tramp Zelenskiy bilan muzokaralarni "juda muvaffaqiyatli" deb atadi va Rossiya prezidenti Vladimir Putin bilan telefon orqali uch tomonlama uchrashuvni muhokama qilish niyatini ma’lum qildi.

Shundan so‘ng, jonli efirda namoyish etilgan uchrashuvda Germaniya kansleri Fridrix Mers, Fransiya prezidenti Emmanuel Makron, Buyuk Britaniya bosh vaziri Kir Starmer, Italiya bosh vaziri Jorjiya Meloni, Finlyandiya prezidenti Aleksandr Stubb, NATO bosh kotibi Mark Ryutte va Yevropa komissiyasi prezidenti Ursula fon der Lyayen ishtirok etdi.

Tramp tinchlik kelishuvi yaqin kelajakda amalga oshishi mumkinligini aytdi: "Putin Ukraina xavfsizligiga kafolat berishga rozi. Bu eng asosiy masala. Endi kim nima bilan shug‘ulanishi muhokama qilinishi lozim", dedi u.

Zelenskiy ham o‘z hamkasbi Tramp bilan suhbatni "juda yaxshi" deb baholadi va Ukraina bolalariga oid masala yuzasidan Melaniya Trampning Putinga yo‘llagan xati uchun minnatdorchilik bildirdi. U uch tomonlama uchrashuvda "xavfsizlik kafolatlari va gumanitar masalalar muhokama qilinadi" deb ta’kidladi.

Shundan so‘ng, Zelenskiy "hududiy masalalar ham uch tomonlama uchrashuvda ko‘tariladi" deb tasdiqladi.

NATO bosh kotibi Mark Ryutte Ukraina uchun xavfsizlik kafolatlarini "eng muhim masala" sifatida ta’kidlab, NATO ularni ta’minlashga tayyor ekanini bildirdi. Ursula fon der Lyayen ham xavfsizlik kafolatlarining NATO Ustavining 5-moddasiga o‘xshash bo‘lishi zarurligini qayd etdi.

Germaniya kansleri Fridrix Mers: "Tinchlik yo‘lini Donald Tramp ochdi, ammo keyingi qadamlar qiyin bo‘ladi", dedi. U "otishmalar to‘xtamasdan muzokaralar boshlanmaydi" deb qo‘shimcha qildi.

Bunga javoban AQSH prezidenti: "Rossiya va Ukraina prezidentlariga to‘g‘ridan-to‘g‘ri suhbatlashish imkoniyatini berish kerak. Shu yo‘l bilan otishmalarni to‘xtatish mumkinmi, ko‘rish lozim" ekanini aytdi.

Italiya bosh vaziri Jorjiya Meloni: "Tramp tufayli Rossiya tomonidan muloqotga tayyorlikni ko‘rdik. Yevropaliklar Ukraina tomonida", dedi.

Fransiya prezidenti Emmanuel Makron esa: "Keyingi uchrashuv uch tomonlama bo‘lishi shart. Buning uchun vaqtincha otishmalar to‘xtashi, Ukraina armiyasini uzoq yillarga barqaror qurish zarur"ligini ta’kidladi. Shuningdek, Makron "Faqat Ukraina emas, Yevropa uchun ham xavfsizlik kafolatlari zarur" ekanini qo‘shimcha qildi. U to‘rt tomonlama uchrashuv o‘tkazishni taklif qildi.

Tramp ushbu sammitning tarixiy ahamiyatini ta’kidlab: "Oq uyda bu qadar yirik uchrashuv 1877 yildan beri bo‘lmagan"ini ma’lum qildi.

Shundan so‘ng, Finlyandiya prezidenti Aleksandr Stubb: "Biz 1944 yilda yechim topganmiz, hozir ham topamiz", deb, Finlyandiyaning Rossiya bilan uzun chegarasini yodga oldi. Tramp ochiq muzokaralarni yakunlab: "Yechilmaydigan masala yo‘q. Putin ham javob topishni xohlaydi. Agar ikki tomon istasa, kelishuvga erishishi mumkin. Balki bitim tuzilmas, lekin balki tuzilar", deya ta’kidladi.

Sammitning yakuniy xulosasiga ko‘ra, Tramp Ukraina uchun "juda yaxshi himoya" kafolatlarini berishni va’da qildi — bu Yevropa davlatlari tomonidan, AQSH bilan muvofiqlikda amalga oshiriladi. Shu bilan birga, Oq uy uchrashuvida Ukrainaga uzoq muddatli va barqaror harbiy yordam ko‘rsatish masalasiga alohida e’tibor qaratildi. Bayden ma’muriyati va Yevropa yetakchilari Kiyevga havo mudofaasi, artilleriya snaryadlari hamda iqtisodiy qo‘llab-quvvatlashni davom ettirishini tasdiqladi.

Shuningdek, sammit ishtirokchilari Rossiyaga nisbatan sanksiyalar kuchaytirilishini, ayniqsa, harbiy texnologiyalar va moliyaviy operatsiyalarga cheklovlar qo‘yilishini ma’lum qildi. Bir qancha Yevropa davlatlari Tramp taklif qilgan "qo‘shma xavfsizlik kafolatlari" formatiga qo‘shilish niyatini bildirdi.

Sammit yakunlariga ko‘ra, ikki asosiy yo‘nalishda kelishuvga erishildi. Birinchisi, harbiy va iqtisodiy jihatdan Ukrainani qo‘llab-quvvatlashni uzluksiz davom ettirish. Ikkinchisi, NATO va ikki tomonlama kelishuvlar orqali Yevropa–AQSH xavfsizlik hamkorligini mustahkamlash.

Shu bilan sammit Kiyev uchun uzoq muddatli kafolatlar bo‘yicha yangi bosqichni boshlab berdi va Yevropa hamda Amerika birgalikda harakat qilishini yana bir bor namoyish etdi.

<iframe width="560" height="315" src="https://www.youtube.com/embed/I0OjpYkoACU?si=H-wRwsx4s4hGrjaS" title="YouTube video player" frameborder="0" allow="accelerometer; autoplay; clipboard-write; encrypted-media; gyroscope; picture-in-picture; web-share" referrerpolicy="strict-origin-when-cross-origin" allowfullscreen></iframe>

Iroda Jo‘rayeva, Ulug‘bek To‘xtayev, O‘zA