Қонун лойиҳасига шарҳ
Мамлакат аҳолисининг саломатлиги, турли юқумли касалликлардан ҳимоя қилиниши, эпидемиологик осойишталик энг муҳим ҳаётий масаладир. Айниқса, меҳнат мигрантлари орасида юқумли касалликлар тарқалишининг олдини олиш, хориждан келаётган юртдошларимиз ва чет эл фуқароларида юқумли касалликлар бор-йўқлигини аниқлаш юртимиздаги санитария-эпидемиологик осойишталикни таъминлашда долзарб аҳамиятга эга.
Эндиликда 90 кундан ортиқ чет элда бўлиб қайтган 18 ёшдан 60 ёшгача бўлган фуқаролар ОИВ/ОИТС бўйича мажбурий тиббий кўрикдан ўтиши қонунчиликда мустаҳкамлаб қўйилмоқда. Парламент қуйи палатаси томонидан биринчи ўқишда қабул қилинган “Ўзбекистон Республикасининг айрим қонун ҳужжатларига ўзгартириш ва қўшимчалар киритиш тўғрисида”ги қонун лойиҳаси билан ушбу тартиб белгилаб қўйилмоқда.
Мазкур ҳужжат лойиҳаси ҳақида Миграция агентлиги директори ўринбосари Матлаб Қуронов қуйидагиларни қайд этди:
– 2024 йилда 5,1 миллион фуқаро ОИВ/ОИТС касалликлари бўйича текширувдан ўтказилган. 2023 йилда эса бу кўрсаткич 4,6 миллионни ташкил этган. Узоқ муддат хорижда бўлиб қайтган фуқароларнинг 25 фоизигина, яъни 434 минг нафари ўз ихтиёри билан бу касалликлар бўйича текширувлардан ўтган. Улар орасида 1 минг 512 нафарида касаллик аниқланган бўлиб, 2023 йилга нисбатан 19 фоизга ошган. Шу билан бирга, юртимизга келган чет эл фуқароларидан 12,7 минги текширувдан ўтган ва 81 нафарида ОИВ аниқланган. Хорижда бўлиб қайтган юртдошларимиз орасида касаллик юқтирган фуқаролар камида ўз турмуш ўртоғига ҳам юқтириши оқибатида касаллик икки баробар кўпайиши мумкин.
Шу боис, инсон саломатлиги учун хавф туғдирувчи юқумли касалликларни барвақт аниқлаш ва улар тарқалишининг олдини олиш чора-тадбирларини кучайтириш зарур. Шу мақсадда ушбу қонун лойиҳаси билан “Одамнинг иммунитет танқислиги вируси келтириб чиқарадиган касаллик (ОИВ инфекцияси) тарқалишига қарши курашиш тўғрисида”ги, “Аҳолининг санитария-эпидемиологик осойишталиги тўғрисида”ги, “Хусусий бандлик агентликлари тўғрисида”ги ҳамда “Аҳоли бандлиги тўғрисида”ги қонунларга бир қатор ўзгартириш ва қўшимчалар киритилмоқда.
Хусусан, узлуксиз тўқсон кун ва ундан ортиқ муддат давомида чет элда бўлиб қайтган ўн саккиз ёшдан олтмиш ёшгача бўлган Ўзбекистон Республикаси фуқаролари, Ўзбекистон Республикаси ҳудудида доимий яшайдиган чет эл фуқаролари ва фуқаролиги бўлмаган шахслар ҳамда меҳнат фаолиятини амалга ошириш учун республикамизга кириб келаётган чет эл фуқаролари ва фуқаролиги бўлмаган шахсларни мажбурий равишда ОИВга тиббий текширувдан ўтказиш белгиланмоқда.
Бунда Ўзбекистон Республикаси фуқаролари ва республикамизда доимий яшайдиган фуқаролиги бўлмаган шахслар ОИВга мажбурий тиббий текширувдан Давлат бюджети маблағлари ҳисобидан ўтади. Меҳнат фаолиятини амалга ошириш учун мамлакатимизга кириб келаётган чет эл фуқаролари ва фуқаролиги бўлмаган шахслар ҳамда Ўзбекистон Республикасида доимий яшайдиган чет эл фуқаролари эса ўз маблағлари, иш берувчининг ёки қонунчиликда тақиқланмаган бошқа маблағлар ҳисобидан мажбурий тиббий текширувдан ўтказилиши назарда тутилмоқда.
Қонун лойиҳасидаги яна бир янгилик: Ўзбекистон Республикасидан ташқаридаги ишни қидираётган шахсларни бораётган давлатининг қонунчилиги, унда бўлиш қоидалари бўйича ўқитишни ташкил этиш ва зарур материаллар билан таъминлаш мажбуриятини хусусий бандлик агентликларининг лицензия шартларидан бири этиб белгилаш ҳам таклиф этилмоқда.
Қонун лойиҳасининг қабул қилиниши инсон саломатлиги учун хавф туғдирувчи юқумли касалликлар тарқалишининг олдини олиш, аҳоли саломатлигини муҳофаза қилиш, меҳнат миграцияси жараёнларида ижтимоий хавфсизликни таъминлаш бўйича таъсирчан ҳуқуқий механизмларни шакллантиришга хизмат қилади.
Яна шу ўринда таъкидлаш жоизки, 2025 йилги Давлат бюджети харажатларида ОИВ/ОИТС ва сил касалликларига қарши курашиш мақсадларига 155,2 миллиард сўм ажратилиши режалаштирилган, – дейди Матлаб Қуронов.
Дарҳақиқат, юқумли касалликлар тарқалишининг барвақт олдини олиш юртимизда санитария-эпидемиологик осойишталикни таъминлаш ва аҳоли саломатлигини сақлашда муҳим аҳамият касб этади.
Муҳтарама Комилова,
ЎзА