Iqtisodiy tadqiqotlar va islohotlar markazi tomonidan 2025 yilning aprel oyi uchun hududlardagi tadbirkorlik faoliyati tahlili o‘tkazildi.

Unda qayd etilishicha, Markaziy bank, Soliq va Bojxona qo‘mitalari hamda Respublika tovar-xomashyo birjasi tomonidan taqdim etilgan tezkor ma’lumotlarga ko‘ra, 2025 yilning dastlabki to‘rt oyida deyarli barcha asosiy ko‘rsatkichlar barqaror o‘sishni ko‘rsatmoqda. Bu natijalar keyingi yillarda amalga oshirilgan islohotlar tadbirkorlik va investitsiyaviy faollikni kengaytirish uchun mustahkam zamin yaratganini tasdiqlaydi.

Monitoring natijalariga ko‘ra, aprel oyida respublika bo‘yicha soliq tushumlari ijobiy dinamikani ko‘rsatib, o‘tgan yilning shu davriga nisbatan 18,7 foizga oshdi. Soliq tushumlarining hududiy tarkibi tahlili natijasida bir qator ijobiy tendensiyalar aniqlandi.

Toshkent (50,4 foiz), Andijon (39,7 foiz), Namangan (38,8 foiz), Sirdaryo (36,8 foiz), Buxoro (33,1 foiz), Farg‘ona (32,2 foiz) viloyatlarida, shuningdek, poytaxtda 45,7 foizga sezilarli o‘sish kuzatildi.

Soliq tushumlarining o‘sishi tovarlar va xizmatlar ishlab chiqarishning kengayishi, tadbirkorlik daromadlarining ko‘payishi va bandlikning o‘sishidan dalolat beradi.

Shunday qilib, daromad solig‘i tushumlari 18,5 foizga o‘sdi. Bu esa aholi bandligining kengayishi, ish haqining o‘sishi va aholining xarid qobiliyatining o‘sishidan bevosita dalolat beradi.

Mulk solig‘i qariyb 22 foizga oshdi, bu ko‘chmas mulk bozori barqarorligi va aktivlar qiymatining o‘sishini aks ettiradi. Ushbu tendensiya sohaning yuqori investitsion jozibadorligidan dalolat beradi.

O‘z navbatida, yer solig‘i tushumlarining 18 foizga oshgani yangi hududlarning xo‘jalik muomalasiga jalb etilishi bilan bog‘liq bo‘lib, qishloq xo‘jaligi, sanoat va logistika faol rivojlanayotganidan dalolat beradi.

Tashqi iqtisodiy faoliyat sohasida ham sezilarli o‘sish kuzatildi: bojxona to‘lovlaridan tushumlar 15 foizga oshdi. Bu ko‘rsatkich xalqaro savdo hajmining o‘sishi, eksport salohiyati kengayib borayotgani va jahon iqtisodiy jarayonlariga integratsiyalashuv kuchayib borayotganini tasdiqlaydi.

Ayniqsa, bojxona tushumlarining yuqori o‘sish sur’atlari Sirdaryo viloyatida qayd etilib, ular 148,6 foizga, Qoraqalpog‘iston Respublikasida (50,3 foiz) o‘sdi. Navoiy (32,8 foiz), Toshkent (14,6 foiz), Samarqand (13,7 foiz) viloyatlari va Toshkent shahrida (19,6 foiz) o‘rtacha, ammo barqaror o‘sish kuzatildi.

Bojxona tushumlarining oshishi qator muhim yo‘nalishlar, jumladan, asbob-uskunalar, metall, oziq-ovqat mahsulotlari, kimyo, plastmassa va kauchuk, yog‘och, qog‘oz, qurilish materiallari, tamaki mahsulotlari va o‘simlik mahsulotlari importining o‘sishi hisobiga ta’minlandi.

Aprel oyida tovarlar eksporti ijobiy dinamikani davom ettirdi va o‘tgan yilning shu davriga nisbatan 6,5 foizga o‘sdi. Eksportning eng sezilarli o‘sishi Surxondaryo (85,8 foiz), Samarqand (45,1 foiz), Xorazm (19,4 foiz) va Namangan (15,6 foiz) viloyatlarida qayd etildi.

Shu bilan birga, kreditlash hajmi sezilarli darajada oshgani qayd etildi, bu investitsiya faolligining muhim ko‘rsatkichidir.

Oy davomida berilgan kreditlar hajmi o‘tgan yilning shu davriga nisbatan 52,9 foizga oshdi. Kredit berishning sezilarli o‘sishi Sirdaryo (96,4 foiz), Qashqadaryo (62,6 foiz), Namangan (55,2 foiz), Navoiy (51,8 foiz), Surxondaryo (40,9 foiz) viloyatlarida va Toshkent shahrida (68,4 foiz) qayd etildi.

Yangi berilgan kreditlar yarmidan ko‘proqqa oshdi. Shu bilan birga, qarzlarning tez qaytarilishi (+39 foiz) qarz oluvchilar o‘z majburiyatlarini muammosiz bajarayotganini ko‘rsatadi va moliya sektori barqarorligicha qolmoqda.

Xususiy sektorning faol rivojlanayotganini yangi tadbirkorlik sub’ektlari sonining sezilarli darajada oshgani tasdiqlaydi. Aprel oyida 27 mingga yaqin yangi korxona ro‘yxatga olingani qulay ishbilarmonlik muhiti va tadbirkorlikni qo‘llab-quvvatlash dasturlari muvaffaqiyatli amalga oshirilayotganidan dalolatdir. Eng ko‘p yangi sub’ektlar Toshkent (2688 ta), Farg‘ona (2278), Xorazm (2278), Samarqand (2002) viloyatlari va Toshkent shahrida (6165 ta) ro‘yxatga olingan.

Bundan tashqari, tovar birjasi savdosi sohasida ham ijobiy dinamika kuzatilmoqda. Tahlil qilinayotgan davrda O‘zbekiston Respublika tovar-xom ashyo birjasida tuzilgan bitimlar hajmi 34,2 foizga o‘sdi.

O‘zRTXB aylanmasining uchdan bir qismiga o‘sishi korxonalarning xomashyo va materiallar uchun ochiq bozorga tez-tez chiqib ketayotganidan dalolat beradi. Bu esa shaffoflikni oshiradi va xarajatlarni kamaytiradi. Qashqadaryo (96,7 foiz), Jizzax (70,6 foiz), Surxondaryo (66,2 foiz), Sirdaryo (54,6 foiz) viloyatlarida, shuningdek, Qoraqalpog‘iston Respublikasida (87,2 foiz) sezilarli o‘sish kuzatildi.  

O‘zA