Prezident tashabbuslari – amalda

Kasalni yashirsang, isitmasi oshkor qiladi deyishadi. Aslida esa dardning boshqalarga ma’lum bo‘lish-bo‘lmasligi unchalik muhim emas. Muhimi, salomatlikni imkon qadar tezroq tiklash.

Yoshi ulug‘larning suhbati qiziq. Oddiy gapiradi, lekin tagdor bo‘ladi. 

Hozir mamlakatda kambag‘allikni qisqartirish borasida amalga oshirilayotgan ishlar haqida yozmoqchimiz. Lekin xayolda romitanlik bir otaxonning so‘zimiz boshidagi – “isitma” haqidagi gaplari aylanyapti. Quyida yozajaklarimiz shu nuroniyning ikki og‘iz gapida mujassamday.

Bundan to‘rt-besh yil avval xalqaro va mahalliy ekspertlar Prezident Shavkat Mirziyoyevning mamlakatda kambag‘al odamlar qatlami borligini ochiq gapirayotganini tarixiy jasorat, deb atashdi. Masala tan olinib, uni hal qilishga kirishilganini olqishlashdi.

Haqiqatdan ham ko‘p yillar davomida bu masala yopiq bo‘ldi. Juda aytishga majbur bo‘lganimizda esa kam ta’minlangan oila, ehtiyojmand qatlam deya qoldik.

Aslida muammoni tan olishning o‘zigina jasorat emas. Jasorat – davlat rahbarining muammoni tizimli hal qilish borasidagi katta mas’uliyatni o‘ziga olgani edi.

Prezidentimiz raisligida turli sohalardagi masalalarni hal qilishga aloqador yig‘ilishlar ko‘p bo‘ladi. Lekin 2020 yilning 27 fevralidagi tadbirkorlikni rivojlantirish orqali kambag‘allikni qisqartirishga qaratilgan chora-tadbirlar bo‘yicha o‘tkazilgan videoselektor yig‘ilishi ko‘pchilikning yodida.

O‘shanda davlat rahbari odamlarning mehnat qilib, boy bo‘lishi va yaxshi hayot kechirishi uchun barcha sharoitni yaratishimiz zarur degan edi.

O‘sha yig‘ilishda ta’kidlangan yana bir fikr bor. Kambag‘allikni kamaytirish oylik yoki nafaqa miqdorini ko‘paytirish, yoppasiga kredit berish, degani emas deyildi. Buning uchun, eng avvalo, aholini kasbga o‘qitish, moliyaviy savodxonligini oshirish, odamlarda tadbirkorlik hissini uyg‘otish, infratuzilmani yaxshilash, farzandlarini o‘qitish, sifatli davolanish, manzilli nafaqa to‘lash tizimini joriy qilish kerakligi alohida qayd etildi. Bu fikrlar shu yig‘ilishda qolib ketmadi. Qisqa davrda katta ishlar amalga oshirildi.

O‘shanda – 2020 yil 7 million 500 ming nafar aholining daromadi kambag‘allik chegarasiga yetmasdi. Ko‘rilgan chora-tadbir va qabul qilingan dasturlar natijasida o‘tgan yillar davomida 3 million 500 nafar odamni daromadli qilish orqali kambag‘allik darajasi 11 foizga tushdi. Ijtimoiy himoya qamrovi to‘rt yarim karra kengaytirildi. Pensiya va nafaqalar miqdori ham bir yarim baravar ko‘paytirildi.

Banklar faoliyati mahallagacha tushirilgani ham natijasini bermoqda. Uychi, Sayxunobod, Zarbdor va G‘ijduvon tajribalari doirasida o‘tgan yili 3 million 300 ming aholi doimiy daromadga ega bo‘ldi.

O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti 2024 yil 23 sentyabrda “Kambag‘allikdan farovonlik sari” dasturini amalga oshirish bo‘yicha birinchi navbatdagi chora-tadbirlar to‘g‘risida”gi qarorni imzoladi. Bu hujjat shu yo‘nalishdagi islohotlarni yangi bosqichga olib chiqdi.

Qaror bilan hududlardagi eng og‘ir ahvoldagi mingta mahallani tanlab, ro‘yxatini shakllantirish vazifasi topshirilgan. Darhaqiqat, odamlarning ishi yurishishi, turmush farovonligi, hayotidan rozi bo‘lishi mahallalardagi sharoitga ham bog‘liq. Shu jihat inobatga olingan holda mahallalarning infratuzilmasini yaxshilash vazifasi qo‘yildi. 

– Mutaxassislar aholi bandligini ta’minlash va ularning dunyoqarashini o‘stirish kambag‘allikni kamaytirishning eng samarali usuli ekanini alohida ta’kidlashadi, – deydi O‘zbekiston mahallalari uyushmasi boshqarma boshlig‘i Ahror G‘ulomov. – Mamlakatimizda xalqimizga munosib, daromadli ish o‘rinlarini yaratish yo‘lidan dadil borilmoqda. Olis hududlarimizda ham qulay tadbirkorlik muhiti yaratilmoqda. “Kambag‘allikdan farovonlik sari” dasturida bu boradagi keyingi qadamlarimiz aniq ko‘rsatilgan. Qaror bilan mahallalarda kambag‘al oilani aniqlash, uni “Kambag‘al oilalar reyestri”ga kiritish, kambag‘allikdan chiqarishga qaratilgan choralarni ko‘rish, reyestrdan chiqarish jarayonlari “mahalla yettiligi” tomonidan hamkorlik asosida tegishli tartibda amalga oshirilishi belgilab qo‘yilgan. Hujjatda tegishli vazirlik va idoralarga bu kabi qator vazifalar aniq ko‘rsatilgan. Mahalla raislari, faollari va nuroniylar har bir xonadonda bo‘lib, xalqimiz uchun yaratilgan sharoitlar tushuntirilmoqda.

E’tiborlisi, hujjatda tegishli mahallalarda tomorqa yerlarini sug‘orishni yaxshilash, elektr energiyasi barqaror yetkazib berilishini ta’minlash, internet sifatini oshirish, ichki yo‘llarni ta’mirlash va boshqa infratuzilma maqsadlari uchun tegishli mablag‘lar ajratilishi ham ko‘rsatilgan.

Mavzuni Buxoro viloyati misolida davom ettiramiz. Viloyatda 34 mingdan ortiq oila “Ijtimoiy himoya yagona reyestri” axborot tizimiga kiritilgan. Sohaga doir hujjatlar ijrosi doirasida nogironligi bo‘lgan fuqarolarga aravacha, eshitish moslamasi, protez va boshqa reabilitatsiya vositalari yetkazib berilgan. Tegishli dori-darmonlar tarqatilmoqda.

Hududlardagi masalalar sektor rahbarlari tomonidan muntazam o‘rganib borilmoqda. Masalan, Romitan tumani Chandir mahallasidagi oltita kambag‘al oila ikkinchi sektor rahbari, tuman prokuroriga biriktirilgan. Bu oilalarga turli moddiy yordamlar ko‘rsatib kelinmoqda, ba’zi xonadonlarga quyosh panellari o‘rnatishga ko‘maklashildi. Mehnatga layoqatli, lekin ishsiz oila vakillarining bir qanchasi doimiy ishga joylashtirildi. Tomorqa yerlaridan samarali foydalanish bo‘yicha tavsiyalar berilyapti.

Har bir tuman va shaharning ixtisoslashuvidan kelib chiqib, sanoat, qishloq xo‘jaligi hamda xizmat ko‘rsatish sohalarida tadbirkorlikning rivojlanishiga turtki beruvchi beshtadan «drayver» loyihalar ro‘yxati tasdiqlangan. Ularga zarur infratuzilmani yaratish uchun esa davlat byudjetidan tegishli mablag‘ ajratilishini belgilangan.

Bir so‘z bilan aytganda mahallalardagi o‘rganishlar natijasida kambag‘al oilalardagi masalalarning asl holati yaqqol namoyon bo‘lmoqda. Bu asosida o‘sha oilalar bo‘yicha individual yondashuv bo‘yicha yechim taklif etilmoqda. Iqtisodiy kompleks esa ularni kambag‘allikdan olib chiqish bilan shug‘ullanmoqda. Bunda eng katta mas’uliyat tuman hokimlari va sektor rahbarlari zimmasida bo‘layotir.

Davlatimiz rahbari ta’kidlaganidek, joriy yil mamlakatimizda bandlikni ta’minlash, kambag‘allikni kamaytirishda eng muhim va hal qiluvchi yil bo‘ladi.

Ikrom AVVALBOEV,

O‘zA muxbiri