bugungi kunda mobil internet sifati shahar infratuzilmasi rivojlanganining muhim ko‘rsatgichlaridan biri hisoblanadi. Shu bilan birga odatda provayderlar va iste’molchilar uni turlicha baholaydi. Iste’molchilar, signallar qayerda joylashgan bo‘lishidan qat’i nazar, sifatli bo‘lishi kerak, deb hisoblasa, provayderlar jismoniy to‘siqlarni sabab qilib ko‘rsatadi.
Bir tomondan, iste’molchilar haqiqatan ham sifatli aloqadan foydalanishga haqli, biroq fizika qonunilarini ham inobatga olish kerak. Bugun insonlar aksariyat vaqtlarini yirik va kichik binolarning xonalarida o‘tkazmoqda. Ko‘pgina qurilish materiallari har qanday signallarning tarqalishiga to‘sqinlik qilishi mumkin. Shu bois, aloqa muammolarini boshidan o‘tkazgan odamlar signal tutish maqsadida ko‘pincha deraza oldiga boradi va bu ham kutilgan natijani bermaydi.
Toshkent shahrida zamonaviy binolarni qurishda so‘nggi paytlarda energiya tejovchi oynalarni o‘rnatish keng tarqalmoqda. Bu uyali aloqa signalining o‘tishiga xuddi beton devor kabi to‘sqinlik qiladi. Buni bilish uchun balkon (boloxona ayvoni)ga chiqish yoki oddiygina qilib derazani ochish kifoya. Xonaga toza havo bilan birga ko‘z ilg‘amas signallar ham kiradi.
Signallarning turli qurilish materiallari sababli to‘sib qo‘yilishi – anchadan buyon yechimi topilmayotgan muammodir. Biroq muhandis va provayderlar buning imkonini topishdi. Masalan, Xitoy shaharlaridagi metropolitenda ko‘pdan buyon to‘liq avtonom uyali aloqa tarmoqlari ishlaydi. Barcha uzatgichlar bevosita metro stansiyalarida o‘rnatilgan bo‘lib, uning butun maydonini qoplab oladi. Ma’lum bo‘lishicha, xitoyliklar safar paytida uyali aloqadan shunchalik ko‘p foydalanar ekanki, ba’zan ma’lumot uzatish tarmog‘i belgilangan me’yordan ham oshib ketadi.
Internet tezligining pastligi nafaqat yer ostida, balki yer ustida ham muammoga aylanishi mumkin. Provayder bu borada iqtisodiy foydani ko‘zlasa, bu muammoni osongina hal qilishi mumkin. Ya’ni bino qoplamasidan o‘tmaydigan signalni ichkaridan uzatish kerak. G‘arb provayderlarining aksariyati shunday xulosaga kelishdi.
Britaniyaning Three mobil operatori tarqatgan ma’lumotlarga ko‘ra, mijozlarning 80 foizi xonalarda joylashgan holda uyali aloqa va internet xizmatidan foydalanadi. Bu aloqa sifatiga sezilarli ta’sir ko‘rsatadi va shu bois, operator Freshwave kompaniyasi tomonidan ishlab chiqilgan Neutral Host In-Building texnologiyasidan foydalanadi. Kompaniya yirik binolar va osmono‘par binolar ichida uyali aloqa tarmoqlarini quradi va o‘zi hamkorlik qilayotgan uyali aloqa operatorlariga undan foydalanish imkonini beradi.
Bu texnologiyalar mahalliy standartga aylangan hamda 4G va 5G tashqi tarmoqlarida yuklamalarni kamaytirish imkonini ham beradi.
Toshkentda ham shunga o‘xshash texnologiya qo‘llanilmoqda. Poytaxtimizdagi ko‘plab mehmonxonalarda kamquvvatli, kichkina hajmdagi uyali aloqa stansiyalari o‘rnatilgan. Ularning quvvati mehmonlarning uyali aloqaga bo‘lgan ehtiyojlarini qondirish uchun yetarli hisoblanadi.
Yirik binolar va sanoat korxonalarida mahalliy uyali aloqa tarmoqlarini qurish Toshkent shahrida internet sifatini sezilari ravishda yaxshilashi mumkin. Biroq provayderlar bundan iqtisodiy foyda ko‘zlamagunlaricha, bu narsa hozircha imkonsizdir.
Roman BONDARCHUK, O‘zA muxbiri