“Sirli olam”

1872 yilning 4 dekabr kuni Atlantika okeanida g‘ayrioddiy hodisa ro‘y berdi. “Mariya Selesta” nomli brigantina kemasi Azor orollari yaqinida topildi — lekin uning bortida hech bir inson yo‘q edi. Eng hayratlanarlisi shundaki, kema mutlaqo sog‘-omon, shikastlanmagan va o‘sha zahoti yo‘lga chiqishga tayyor edi. Yelkanlar joyida, yuk to‘la bochkalarda spirt saqlangan, kapitanning hujjatlari, hatto xotinining pianinosi ham joyida edi. Hattoki stolda yangi tayyorlangan ovqat, choynakda hali ham iliq choy bor edi. Ammo ekipajning o‘zi – butkul g‘oyib edi.   

“Mariya Selesta”ning kapitani Benjamin Briggs, uning rafiqasi, kichik qizi va sakkiz nafar dengizchi Nyu-Yorkdan Italiyaga yo‘l olgan edi. Yo‘l o‘rtasida nima bo‘lgani haqida esa hech kim aniq bilmaydi. Kema 1 dekabrda “Dei Gratia” nomli boshqa kemaga duch kelganida, u suzib ketayotgan, lekin boshqaruvsiz edi. Dengizchilar kemaga chiqib qarashganida, hech qanday jang yoki tartibsizlik izlari topilmagan. Qimmatbaho buyumlar, yuk, oziq-ovqat — hammasi joyida edi. Faqatgina kemaning qayig‘i va navigatsiya jurnali yo‘qolgan edi.   

Shundan so‘ng o‘nlab nazariyalar paydo bo‘ldi. Kimdir kemaga qaroqchilar hujum qilgan, deb taxmin qildi. Ammo buning isboti yo‘q edi — chunki hech narsa o‘g‘irlanmagan. Ba’zilar ekipaj spirt bug‘lari portlashidan qo‘rqib, vaqtincha kemani tark etgan, ammo qayiqda g‘oyib bo‘lgan, deb hisoblaydi. Yana boshqalar bu voqeani sirli kuchlar, okean tubidagi magnit maydonlari yoki “Bermud uchburchagi”ga o‘xshash hodisalar bilan bog‘lashadi. Ayrim mistik talqinlarda esa ular “boshqa olamga o‘tib ketgan” deyishadi.   

Haqiqat shundaki, “Mariya Selesta” bugungacha dengiz tarixidagi eng buyuk sirlardan biri bo‘lib qolmoqda. Hech qanday aniq javob topilmadi, hech kimning jasadi topilmadi. Kema esa keyinchalik yana bir necha yil davomida xizmat qilgan, ammo unga “la’nat” yopishib qolgandek, uni sotib olganlarning bari falokatga uchragan. Bugun ham okean bo‘yidagi dengizchilar bu nomni past ovozda, go‘yoki qo‘rquv bilan eslashadi

<iframe width="798" height="449" src="https://www.youtube.com/embed/H4JxoukCVXU" title="Izsiz yo`qolgan ekipaj" frameborder="0" allow="accelerometer; autoplay; clipboard-write; encrypted-media; gyroscope; picture-in-picture; web-share" referrerpolicy="strict-origin-when-cross-origin" allowfullscreen></iframe>

Iroda Jo‘rayeva, Ulug‘bek To‘xtayev (video), O‘zA