Бугун бозорларимизни айланар эканмиз картошканинг хили ва турига қараб ушбу маҳсулот арзонлаштирилган расталарда рўзғорбоплари 3.5-4 минг сўмгача, сифати ва кўриниши жиҳатдан бозорбоплари 8-12 минг сўмгача сотилаётганининг гувоҳи бўлдик. Асосан четдан кириб келаётган, сараланган ва маҳаллий элита навлари юқори баҳоларда харидорларга таклиф этилмоқда.

Мамлакатимиз аҳолисининг картошкага бўлган йиллик талаби эса ўртача 4 миллион тоннани ташкил этади. Ўтган 2024 йилда юртимизда жами 3.7 миллион тонна, шундан асосий майдонда 2.7 миллион тонна ва такрорий экин сифатида 1 миллион тонна картошка етиштирилган. Мазкур ҳосилнинг 600 минг тоннаси кейинги мавсумда экиш учун уруғлик сифатида захира қилинган. Талабнинг қолган қисми асосан хориждан келтириладиган импорт ҳисобига қопланмоқда.  

Маҳаллий шароитда яратилган уруғлик бозорларимизда 9-10 минг сўмдан таклиф этилаётган бўлса, хориждан келтириладиган уруғлар деҳқонларимизга 5-6 баробар қимматга тушмоқда. Ҳосилнинг мўл бўлиши эса биринчи навбатда сифатли уруғликка бевосита боғлиқдир.  

Бу борада кейинги йилларда қилинаётган ишлар билан танишиш мақсадида Тошкент вилоятида жойлашган Сабзавот, полиз экинлари ва картошкачилик илмий-тадқиқот институтида бўлдик. Бу ерда «in-vitro» усулида картошка уруғчилиги йўлга қўйилган. Институт лабораториясида асосий эътибор ҳудудларга мос сифатли нав танлаш, касалликларга чидамли ўсимлик уруғларини кўпайтириш ва катта майдонларга етказиб бериш, маҳсулот таннархининг арзон қилишга қаратилган.   

- Биламиз картошка юртимизда асосий қишлоқ хўжалиги экинларидан бири ҳисобланади ва талаб юқори бўлган сабзавот экинларидан, -  дейди Сабзавот, полиз экинлари ва картошкачилик илмий-тадқиқот институти илмий котиби Фахриддин Расулов. – Йилдан йилга кенгайиб бораётган картошка майдонларини сифатли картошка уруғлиги билан таъминлашда айнан мана шу лабораториямиз мисолида «in-vitro» усулида уруғчиликни ташкил этиш муҳим аҳамиятга эга. Сабаби картошка уруғчилигининг бошланғич манбаалари айнан мана шу ердан бошланади. 

Картошкачилик йўналишида фаолият юритаётган деҳқонга ҳам осон эмас. Аввало сифатли уруғлик картошка сотиб олиш ва агротехник тадбирлар, минерал ўғитлар, ўсимликларни ҳимоя қилиш воситалари, механизация хизматлари ва ишчи кучи масаласини ҳал этиши керак. Уларнинг нархи эса доимий равишда ўзгармоқда, лекин кўп йиллардан буён картошка нархи деярли ўзгармаган эди.  Бугунги ҳисоб-китобларга кўра ўртача 1 гектар майдонда картошка етиштириш 55-60 миллион сўмга тушади.  

<iframe width="560" height="315" src="https://www.youtube.com/embed/w3l7GgtpJJM?si=Bz5Hz3RKBCBmH5yK" title="YouTube video player" frameborder="0" allow="accelerometer; autoplay; clipboard-write; encrypted-media; gyroscope; picture-in-picture; web-share" referrerpolicy="strict-origin-when-cross-origin" allowfullscreen></iframe>

Жорий йил ҳосили учун фермер хўжаликлари ва қишлоқ хўжалиги корхоналари томонидан 122 минг гектар майдонга картошка экиш белгиланган. Шу ўринда кўзланган мақсадга эришиш учун энг аввало илм-фан намоёндалари билан яқин ҳамкорлик муҳим аҳамиятга эга. Зеро, бугун соҳа олдида муҳим вазифа турибди. Хориждан келтирилаётган маҳсулотлар ўрнига  маҳаллий серҳосил навларни кўпайтириш ва бозорларимизда нархларнинг барқарорлигини сақлаб қолиш. Чунки, бу маҳсулот ҳам халқимиз учун нондек азиз ва келгусида ғалла мустақиллигига эришганимиздек, картошка мустақиллигига эришишимизни даврнинг ўзи талаб қилмоқда.  

Дарвоқе, 2025 йилнинг апрель ойида биргина Сурхондарё вилоятидан  211 минг тонна ҳосил етиштирилиб, ички бозорларга чиқарилади. Республиканинг қолган ҳудудларидан май ойидан бошлаб картошка ҳосили йиғиштирилади ва расталаримизда кўриниш беради. Демак, арзончилик кунлари яқин.   

Санжар Тошпўлатов, Нишонбой Абдувойитов, Улуғбек Тўхтаев (видео), ЎзА