Япониянинг йирик автомобиль ишлаб чиқарувчиси “Honda” компанияси мамлакат шимолидаги Хоккайдо оролида тажрибавий қайта фойдаланиш мумкин бўлган космик ракетани муваффақиятли синовдан ўтказди, дея хабар бермоқда “DW” нашри.
– Ракета 56,6 сониялик парвоз давомида 271,4 метр (890 фут) баландликка кўтарилиб, мўлжалланган жойдан атиги 37 сантиметр нарида ерга қўнди, - дейилади компания баёнотида.
Экспертлар фикрича, бу ҳолат унинг космик бозорга сезиларли кириб келганини англатади. “Honda” АҚШ ва Хитойдан ташқари вертикал учириш ва қўндиришни намойиш этган биринчи компания бўлди.
Ракеталарни синашда эришилган ютуқ
Узунлиги 6,3 метр, диаметри 85 сантиметр ва оғирлиги 900 килограмм (ёқилғи билан 1312 килограмм) бўлган ракета жорий йилнинг 17 июнь кунида синовдан ўтказилган. Бу ютуқ “Honda” ўзининг космик режаларини биринчи марта 2021 йилда эълон қилганидан сўнг тўрт йилга яқин давом этган махфий ишланмалар натижаси бўлди. Ўшанда компания ракета двигатель технологияси устида камида икки йил ишлаганини маълум қилган эди.
Бу синов компаниянинг ёниш технологиялари, бошқарув тизимлари ва автоматлаштирилган тизимлари бўйича мавжуд тажрибасини космик соҳаларга қўллай олиш қобилиятини кўрсатмоқда.
Ракеталар технологияси
Экспериментал қурилма кўп марталик ракеталар учун зарур бўлган бир нечта муҳим технологияларни намойиш этди. Булар қаторига гидравлик амортизаторли йиғиладиган шасси, аэродинамик бошқарув учун чиқариладиган панжарали руллар ва “Honda” компаниясининг махсус йўналтириш алгоритмларида ишлайдиган захира инерциал ўлчов блоклари киради.
Ушбу тизимлар ракетага кўтарилиш ва тушиш босқичларида парвоз барқарорлигини сақлаш ҳамда ғоят аниқ қўнишни таъминлаш имконини берди. Синов “Honda” компаниясининг анъанавий бир марталик ракеталарга нисбатан харажатларни ва атроф-муҳитга таъсирни камайтиришга қодир бўлган барқарор, кўп марталик космик учириш тизимларини ишлаб чиқиш салоҳиятини кўрсатди.
Бир марта ишлатилгандан сўнг ташлаб юбориладиган оддий ракеталардан фарқли ўлароқ, компаниянинг ёндашуви “SpaceX” томонидан биринчи бўлиб жорий қилинган кўп марталик фойдаланиш моделига асосланади. Бироқ “Honda”нинг ракета ўлчами “SpaceХ”нинг “Falcon 9” ракеталари ўлчамидан тахминан ўн баравар кичик.
Стратегик бозор мавқеи
Ракетанинг муваффақиятли синовдан ўтиши япон автомобиль ишлаб чиқарувчисини кичик сунъий йўлдошларни учиришнинг ўсиб бораётган бозорида “SpaceX” каби нуфузли иштирокчилар билан рақобатлаша оладиган жиддий номзод сифатида намоён этди.
Тижоратлаштириш ҳақида қарор қабул қилинмаган бўлсада, “Honda” компаниянинг бошқа бизнес йўналишларини тўлдириши мумкин бўлган масофадан зондлаш сунъий йўлдошлари ва кенг қамровли алоқа дастурларини ишга тушириш имкониятини кўрмоқда. Ушбу стратегик қадам Япониянинг “Mitsubishi Heavy Industries” ва “JAXA” сингари таниқли иштирокчилар қаторида мамлакатнинг мавжуд космик салоҳиятини тўлдирган ҳолда, жаҳон космик саноатидаги ўз ўрнини кенгайтириш бўйича кенг қамровли саъй-ҳаракатларини акс эттиради.
Келажакдаги мақсадлар
Автомобиль гиганти 2029 йилгача суборбитал парвоз имкониятига эришиш каби улкан мақсадни ўз олдига қўйган, гарчи дастур ҳозирча асосий тадқиқотлар босқичида бўлсада. Бу узоқ муддатли режага сунъий йўлдошларни орбитага чиқариш хизматлари ҳам киради.
2024 йилда АҚШда космосни ўзлаштириш бўйича махсус ҳудуд ташкил этилганидан буён “Honda” фақат ракета қуришдан ташқари, бошқа тегишли космик технологияларни ҳам ишлаб чиқишга киришди. Булар қаторига Халқаро космик станция учун электролиз қурилмаси, ҳаёт таъминоти тизимлари учун қайта тикланадиган ёқилғи элементлари ва сунъий йўлдошларни орбитада ёқилғи билан таъминлашга қаратилган “Astroscale Japan” билан ҳамкорлик қилади.
Абдуазиз Хидиров, ЎзА